Wang Mantang begint en eindigt zijn dag bij de brand. Dit vuur dooft namelijk nooit.

Uit een stukje grond van vier vierkante meter in een dorpje in het district Changshou, gelegen in de stadsprovincie Chongqing in het zuidwesten van China, schieten altijd zeven of acht vlammen op. Ongeacht het weer blijft de plek het hele jaar door branden. Dorpsbewoners komen er tweemaal per dag bijeen om hun water te koken, wat slechts vijf minuten duurt.

“Vroeger was brandhout duur en moesten we soms naar plekken in de westelijke bergen om bundels takken te zoeken,” vertelde Wang tegen CCTV+. “Maar hier was het veel gemakkelijker. We kwamen met onze kookpotten naartoe en stonden in de rij om zoete aardappelen en klaroen te koken.”

Ondergrondse branden komen overal in de wereld voor, van warmere streken als China tot ijzige gebieden als Siberië. Ook in de VS woedt al zo’n vijftig jaar lang een van deze nooit dovende smeulbranden, in Centralia (Pennsylvania). Ze worden veroorzaakt door blikseminslagen, de mijnbouw, zijn door mensen aangestoken of ontstaan door spontane ontbranding. Als dit soort branden eenmaal zijn begonnen, kunnen ze tientallen jaren lang door blijven smeulen.

“Deze branden lijken allemaal op elkaar, maar de oorzaken kunnen heel verschillend zijn,” zegt Anupma Prakash, professor in de geofysica aan de University of Alaska in Fairbanks. “Als ze eenmaal zijn begonnen, is het probleem wereldwijd hetzelfde.”

In China, waar op reusachtige schaal steenkool wordt gewonnen, zijn kolen meestal de oorzaak van ondergrondse branden; in het hele noorden van het land woeden 62 steenkoolbranden. Het vlammende stukje grond in Chongqing vloog 59 jaar geleden in brand toen bij oliewinning op deze plek een gasbron werd aangeboord. De arbeiders onderzochten de bron verder nauwelijks en sindsdien wordt het vuur door weglekkend aardgas gevoed.

Bruikbare brand

De dorpelingen van Chongqing doen hun voordeel met de vlammen door ze te concentreren en erop te koken. Ook op andere plekken in de wereld maken mensen op creatieve wijze gebruik van ondergrondse branden, zoals in de Australische Burning Mountains, een trekpleister voor toeristen. Maar in het algemeen zijn de nadelen van dit soort branden groter dan de voordelen, legt Prakash uit.

“Wanneer branden ondergronds zijn, vreten ze zich letterlijk door lagen steenkool heen,” zegt ze. De grond erboven kan door de druk onder zijn eigen gewicht wegzakken in zinkgaten, waarbij hele gebouwen worden meegesleurd en de brand met nog meer zuurstof wordt aangewakkerd. Dat kan leiden tot een ‘ruig’ landschap met diepe kuilen.

Terwijl de grond van onderen wordt weggevreten, kunnen scheuren aan het oppervlak ontstaan. En waar vuur is, is rook, dus walmt er permanent een giftige en luchtvervuilende mix van koolmonoxide, zwaveldioxide en steenkoolgruis op uit de aarde. Niet alleen dragen ondergrondse branden bij aan de klimaatverandering door broeikasgassen in de atmosfeer uit te stoten, ze zijn ook gewoon slecht voor onze gezondheid.

“Het hele omringende landschap wordt vervuild door de rook,” zegt Prakash, en overal hangt de stank van rotte eieren. “Dat is gewoon heel erg ongezond. Stel je voor dat je dat het hele jaar door elke dag moet inademen.”

Het probleem heeft ook een economische kant. De steenkool in China is pure antraciet, wat het tot de beste ter wereld maakt. Steenkoolbranden verbruiken grote hoeveelheden kolen die op een bewuste en veel kostenefficiëntere manier gebruikt zouden kunnen worden.

Blussen

Volgens Prakash is het mogelijk om de branden te doven. Elke brand heeft drie ingrediënten nodig: brandstof, zuurstof en hitte. Als je een van deze ingrediënten uitschakelt, gaat de brand uit. Op sommige plekken worden ondergrondse branden geblust door ze te begieten met een mix van water met modder of andere natuurlijke materialen. Elders wordt zwelklei gebruikt, dat met water sterk uitzet en zo de zuurstoftoevoer afsnijdt en de vlammen verstikt. Ook vloeibare stikstof is gebruikt om ondergrondse branden te doven.

Hoe lang zal de brand in het dorpje in Chongqing nog blijven branden? Dat is moeilijk te zeggen, maar het is goed mogelijk dat Wang en anderen de vlammen nog jaren zullen blijven bezoeken.

“Ze kunnen niet gedoofd worden,” zegt Wang. “Ze branden elke minuut van elke dag, het hele jaar door.”