Veel giftige planten geven met hun felle kleuren, opvallende patronen en soms zelfs hun geur duidelijk aan dat je beter uit de buurt kunt blijven. Mochten mens of dier er toch per ongeluk een hapje van binnenkrijgen, dan leidt dat soms slechts tot een paar dagen ziekte, maar in andere gevallen kunnen de gevolgen veel ernstiger zijn. Deze zes planten staan wereldwijd bekend als enkele van de giftigste ter wereld.
1. Blauwe monnikskap (Aconitum napellus)
De blauwe monnikskap groeit in berggebieden van Midden- en West-Europa, op zo’n 1000 tot 2000 meter hoogte. Mocht je de donkerblauwe tot paarse bloementrossen tegenkomen tijdens een hike door het hooggebergte, dan kun je ze het beste met rust laten: de plant bevat namelijk aconitine, een van de krachtigste natuurlijke gifstoffen.
Slechts een paar gram kan al dodelijk zijn. Bovendien kan het gif door de huid dringen, waardoor zelfs aanraken al een risico vormt. De opvallend zachtaardige naam verwijst naar de vorm van de bloemen, die doen denken aan de kap van een monnik. Minder vriendelijke volksnamen zijn ‘duivelskruid’ en ‘wolfsdood’.
2. Wonderboom (Ricinus communis)
De felroze vruchten van de wonderboom, bovenaan dit artikel afgebeeld, zijn echte blikvangers. Maar onschuldig zijn ze allerminst. De zaden van deze vruchten, ook wel wonderbonen genoemd, bevatten het krachtige gif ricine. Voor volwassenen kan het eten van enkele zaden al dodelijke gevolgen hebben. De boom stamt waarschijnlijk uit Oost-Afrika, maar is inmiddels wereldwijd verspreid.
Leestip: Dit is de manzanilla, de giftigste boom ter wereld
Naast zijn dodelijke reputatie levert de wonderboom ook een nuttig product: wonderolie. Deze plantaardige olie werd vroeger onder andere als laxeermiddel gebruikt en komt tegenwoordig voor in uiteenlopende producten, zoals smeermiddelen, verven en inkt. De olie wordt uit de zaden geperst, waarna de overblijvende pulp langdurig moet worden verhit om het ricine volledig te neutraliseren.
3. Paternosterboontje (Abrus precatorius)
Deze planten komen voornamelijk voor in Azië en Australië, waar de opvallende zaden berucht zijn om hun uitzonderlijk krachtige gif. Ze bevatten de stof abrine, die zelfs sterker werkt dan ricine. Abrine blokkeert de ribosomen in je cellen, waardoor het lichaam geen eiwitten meer kan aanmaken en uiteindelijk orgaanfalen optreedt. Het opeten van één enkele boon kan al fataal zijn.
Naast hun dodelijke karakter staan de zaden in hun oorspronkelijke verspreidingsgebied ook om iets anders bekend: ze worden al eeuwen verwerkt tot sieraden. De rood-zwarte zaden, die iets weghebben van een lieveheersbeestje, worden in Trinidad bijvoorbeeld gebruikt voor armbanden die bescherming zouden bieden tegen jumbies (kwade geesten).
4. Gevlekte scheerling (Conium maculatum)
De gevlekte scheerling groeit in heel Europa, West-Azië en grote delen van Afrika. Ook in Nederland en België is de plant niet ongewoon: je ziet hem vaak langs dijken, weilanden en zelfs langs snelwegen, waar de witte schermbloemen regelmatig in de middenberm opduiken.
De plant is zo gevaarlijk door zijn krachtige zenuwgif coniine, dat al in kleine hoeveelheden dodelijk kan zijn. Al in de oudheid maakte deze plant slachtoffers: volgens historische bronnen stierf Socrates na het drinken van sap van de gevlekte scheerling.
5. Tabaksplant (Nicotiana tabacum)
Statistisch gezien is de tabaksplant de meest dodelijke plant ter wereld. Volgens de WHO sterven jaarlijks meer dan acht miljoen mensen door het roken van de gedroogde bladeren. De van nature krachtige alkaloïden, zoals nicotine en anabasine, vergroten de kans op talloze dodelijke ziekten.
Leestip: Waarom de giftige pong pong-vrucht uit The White Lotus zo berucht is
De tabaksplant steekt qua giftigheid wel wat af bij soorten als monnikskap of scheerling, die al met een minieme dosis dodelijk kunnen zijn. In vergelijking met andere planten werkt het gif namelijk indirect, en doormiddel van langdurige blootstelling. Toch zijn ook de rauwe bladeren van de tabaksplant zeker niet onschuldig: het eten ervan kan leiden tot ernstige vergiftiging, met hartritmestoornissen en in zeldzame gevallen zelfs acute sterfte.
6. Oleander (Nerium oleander)
De oleander kun je geregeld tegenkomen in het Middellandse Zeegebied, waaronder delen van Zuid-Europa. De elegante, roze bloemen steken duidelijk af tegen het droge, stenige landschap waarin de plant graag groeit. Zelfs in extreme hitte kunnen de verdikte bladeren ervoor zorgen dat de plant blijft bloeien.
Hoewel de oleander tegenwoordig wereldwijd wordt aangeplant vanwege zijn sierwaarde, had hij in de Middeleeuwen een veel slechtere reputatie en werd hij in de volksmond ook wel ‘demonenkruid’ genoemd. Dat heeft alles te maken met het giftige melksap dat de plant uitscheidt. De chemische stoffen oleandrine en neroside kunnen de hartfunctie beïnvloeden, en in grote dosis zelfs een hartstilstand veroorzaken.
Meer ontdekken? Krijg onbeperkt toegang tot National Geographic Premium en steun onze missie. Word vandaag nog lid!
