Oorspronkelijk leefde de rode neusbeer (Nasua nasua) alleen in Zuid-Amerika. Daar komt hij voor in alle landen, behalve in Chili. In de (sub)tropische bossen van dit continent woelt hij graag met zijn lange neus door de bladeren en aarde, op zoek naar lekkere hapjes. Het liefst eet hij insecten, schorpioenen, duizendpoten en andere geleedpotigen. Maar ook fruit, vissen en kleine zoogdieren gaan er wel in.

Via de handel kwam de rode neusbeer van Zuid-Amerika in Europa terecht. Daar wordt hij door sommige mensen als huisdier gehouden. Ook in dierentuinen komt hij voor, zoals Burgers’ Zoo in Arnhem. Maar in 2016 kwam de EU met een plan om een einde te maken aan zijn aanwezigheid in Europa. Waarom precies?

De rode neusbeer: een invasieve exoot in Europa

Je kunt je afvragen hoe gelukkig een rode neusbeer in gevangenschap is. Maar niet het welzijn van het beestje was de aanleiding voor de EU om het houden van dit dier te verbieden: er wordt vooral gevreesd dat rode neusberen op een zeker moment zullen ontsnappen. Eenmaal in het wild kunnen ze zich voortplanten en zo verder verspreiden.

Op het Spaanse eiland Mallorca is dit al gebeurd. Daar heeft een populatie neusberen zich definitief weten te vestigen. Het bewijs daarvoor werd geleverd in 2009. Toen vingen de autoriteiten een jong van een paar weken oud met zijn moeder. Op Mallorca is de rode neusbeer inmiddels officieel aangemerkt als invasieve exoot.

Ook in Engeland en Wales is het dier al zeker tien keer in het wild gespot, waaronder in het Lake District. Daar bleek hij, ondanks zijn tropische oorsprong, de winter te kunnen overleven. Maar van een definitieve vestiging kunnen we in het Verenigd Koninkrijk niet spreken. Daarvoor moet de soort zich ook voortplanten. Dat lijkt niet te zijn gebeurd.

Waarom is de rode neusbeer hier ongewenst?

De rode neusbeer lijkt het dus aardig naar zijn zin te hebben Europa, met name in de warmere delen. Als hij zich in Mallorca kan vestigen, is de kans groot dat hij daar ook in landen als Griekenland, Frankrijk, Portugal en Italië in zou slagen. Op Mallorca leeft de rode neusbeer vooral in beschermde Natura 2000-gebieden. Daar plundert hij vogelnestjes en eet hij kikkers op. Dat is logischerwijs niet goed voor de inheemse fauna op het Spaanse eiland. Er wordt vooral gevreesd voor de balearenpad, die alleen daar voorkomt.

Om te voorkomen dat de invasieve rode neusbeer definitief voet aan de grond krijgt in Europa, is het dier dus toegevoegd aan de lijst met invasieve exoten, waar bijvoorbeeld ook de wasbeerhond op staat. Concreet betekent dit dat je het dier niet mag aanschaffen als huisdier. Als je er al één hebt, mag je het houden tot het overlijdt. Daarnaast mogen dierentuinen niet meer fokken met het dier. In Burgers’ Zoo leeft daarom een groep met alleen vrouwtjes. Mochten er toch dieren in het wild worden gespot, moeten ze (indien mogelijk) worden verwijderd.

Vooralsnog bestaat de dreiging van de rode neusbeer in Europa vooral op papier. Dat geldt niet voor de wasbeer, een nauwe verwant van de rode neusbeer: daarvan komen er in Duitsland maar liefst 1,5 miljoen voor.