Dezelfde omgevingsstress die vorig jaar ruim 1100 lamantijnen fataal werd, is deze winter opnieuw opgedoken. Alleen al in januari hebben wildexperts in Florida 97 dode lamantijnen geteld, die door uithongering en onderkoeling waren bezweken. In de kustwateren van de staat leven naar schatting 5700 tot 7500 lamantijnen.
De meeste sterfgevallen hebben zich voorgedaan in de Indian River Lagoon, een estuarium dat zich halverwege de oostkust van Florida over een afstand van een kleine 250 kilometer uitstrekt. Na tientallen jaren van watervervuiling door de afvoer van kunstmest en door woonprojecten zijn grote delen van de uitgestrekte onderzeese weiden van zeegras hier verdwenen, en daarmee de voornaamste voedselbron van de zeedieren.
Volgens Martine de Wit, dierenarts bij de Fish and Wildlife Conservation Commission (FWC) van Florida, werd de staat vanaf half januari tot aan het einde van de maand door bittere kou getroffen, waardoor het aantal karkassen van lamantijnen dat werd gevonden meteen verviervoudigde.
Biologen die de lamantijnen in het relatief warme water van hun voedergronden in de gaten houden, ‘zien magere, uitgemergelde dieren,’ zegt Andy Garrett, coördinator van de reddingsacties voor de lamantijnen.
Afgelopen november waarschuwde Patrick Rose, directeur van de Save the Manatee Club, dat deze winter weleens rampzalig zou kunnen verlopen: ‘Lamantijnen moeten een afgrijselijke keuze maken: tussen een vroege dood in koud water of een langzame hongerdood in warmer water.’
De Wit vertelt dat de lamantijnen dit soort winterse omstandigheden in het verleden gemakkelijk zouden hebben overleefd. Maar inmiddels zijn veel van deze zachtaardige planteneters, die tot de orde van de zeekoeien behoren, ernstig verzwakt door jaren van voedseltekorten en naderen ze de grenzen van hun uithoudingsvermogen. ‘Deze dieren zijn in de problemen,’ zegt zij.
Lamantijnen hebben warmte nodig
Als subtropische soort zijn de lamantijnen van Florida kwetsbaar wanneer de watertemperatuur onder de twintig graden Celsius daalt. In tegenstelling tot andere zeezoogdieren als walvissen en zeehonden beschikken lamantijnen niet over een dikke laag isolerende ‘blubber’ – hun dikke, ronde lijf hebben ze niet te danken aan vetlagen maar aan het feit dat hun spijsverteringsstelsel zeer groot moet zijn om de vele planten die ze eten te kunnen verteren.
Om koudeperioden te overleven nemen lamantijnen hun toevlucht in warmer water, dat ze vinden in de omgeving van natuurlijke warmwaterbronnen en op plekken waar elektriciteitscentrales hun koelwater lozen. Eind januari hadden bijna achthonderd lamantijnen zich dicht opeengepakt verzameld op een loosplek van het Cape Canaveral Clean Energy Center van de maatschappij Florida Power & Light, in Brevard County. Ooit was er in dat soort toevluchtsoorden meer dan voldoende voedsel te vinden, maar door het verdwijnen van uitgestrekte zeegrasweiden hebben de lamantijnen op deze plekken vrijwel niets te eten.
Bij de elektriciteitscentrale in Cape Canaveral worden de dieren nu op niet eerder vertoonde schaal bijgevoerd. Normaliter is het voeren van wilde lamantijnen volgens de federale wetgeving en die van de staat Florida verboden, maar nu zóveel dieren deze winter dreigen te verhongeren hebben wildfunctionarissen toch besloten om in te grijpen. Sinds 7 december gooien beambten van de FWC kroppen bindsla en groene kool in het water om de uitgehongerde dieren bij te voeren. Om te voorkomen dat de lamantijnen mensen beginnen te associëren met ‘gratis’ maaltijden, verschuilen de medewerkers zich daarbij achter grote zeildoeken.
Lees ook: Grote zoetwaterdieren lopen risico om uit te sterven
Reddingsacties
Ook diverse reddingsteams van de FWC staan paraat. Ze kunnen op elk moment in actie komen om een verzwakte of zieke lamantijn met een net uit het water te tillen. De getroffen dieren worden vervolgens per truck overgebracht naar opvangcentra, zoals die van SeaWorld of het Manatee Critical Care Center van de ZooTampa.
Vorig jaar was de binnenkomst van zieke lamantijnen al overweldigend. Als voorbereiding op een volgende harde winter is SeaWorld, waar eind januari 28 lamantijnen werden verzorgd, begonnen met de bouw van nog eens vijf zwembaden, waar twintig of meer lamantijnen kunnen bijkomen.
In de ZooTampa lijkt er geen einde te komen aan het werk van het reddingsteam voor lamantijnen, zegt Jaime Vaccaro, supervisor dierzorg van het lamantijnenhospitaal in de dierentuin. Tot de opgevangen dieren behoren verweesde kalveren; exemplaren die door kou, honger, longontsteking en andere aandoeningen zijn verzwakt; en lamantijnen die door motorboten zijn verwond. ‘We hebben de afgelopen negen maanden allemaal een tandje bijgezet,’ zegt Vaccaro.
Nadat hij is neergeknield om twee baby’s ter grootte van peuters de fles te geven, helpt Vaccaro een paar andere verzorgers die bezig zijn een jong mannetje met de naam ‘Flapjack’ naar een ‘medisch zwembad’ te geleiden. De lamantijn dier ligt in het zonlicht te glanzen terwijl een plastic buis via zijn snuit wordt ingevoerd om een voedingsrijke mix en diverse medicijnen direct in de maag van het dier te deponeren.
Toen Flapjack hier in oktober werd binnengebracht, was hij zó uitgemergeld dat sommige verzorgers vreesden dat hij het niet zou halen. Maar na meer dan honderd dagen intensieve behandeling begint hij weer flink aan te komen. Als het dier volledig is hersteld, zal hij in het wild worden teruggezet en zal zijn plaats meteen door een nieuwe patiënt worden ingenomen.
Net als hun nauwste nog levende verwanten, de olifanten, hebben lamantijnen een uitstekend geheugen. Omdat bekend is dat ze hun hele leven lang dezelfde stukken water blijven opzoeken, letten de verzorgers erop dat ze elk dier op de plek uitzetten waar het is gevangen. Als dat niet mogelijk is, bijvoorbeeld omdat daar geen zeegras meer groeit, worden de lamantijnen op locaties uitgezet waar meer dan voldoende voedsel is te vinden, zoals het Blue Spring State Park in Orange City.
Zie ook: Bedreigde diersoorten in beeld
Milieugroepen klagen
Nu steeds meer lamantijnen bezwijken aan de honger en het koude weer, heeft een coalitie van milieugroepen, waaronder Save the Manatee Club, het Center for Biological Diversity en Defenders of Wildlife, juridische stappen ondernomen. Op 1 februari spande de coalitie een rechtszaak aan tegen de US Fish and Wildlife Service, wegens het verzuim van het bureau om ‘kritische habitat’ voor lamantijnen uit te breiden.
In de aanklacht stellen de groepen dat het bureau al tien jaar geleden heeft erkend dat de inrichting van belangrijke habitats voor lamantijnen aan een herziening toe is, maar is er sindsdien niets ondernomen. De coalitie hoopt dat de rechtszaak de US Fish and Wildlife Service zal dwingen om de regelgeving rond kritische habitat voor lamantijnen te herzien en daarbij rekening zal houden met het verlies van natuurlijke warmwaterlocaties, de matige waterkwaliteit als gevolg van episoden van algenbloei en het voortgaande verlies aan zeegrasweiden in de Indian River Lagoon en elders.
Volgens de milieugroepen is het herstellen van de zeegrasweiden van cruciaal belang. Niet alleen lamantijnen voeden zich met deze planten, maar ook talloze vissen, kreeftjes, krabben, zeepaardjes en zeeschildpadden. Ook zijn de weiden van economisch belang voor het toerisme, de visserij en de onroerendgoed- en recreatiesector.
Zolang de watervervuiling niet wordt teruggedrongen en het zeegras weer terugkomt, zullen lamantijnen in de problemen komen en sterven. ‘Het probleem van het zeegras zal volgend jaar niet zijn opgelost,’ zegt Tom Reinert, regionaal directeur van de Florida Wildlife Commission. ‘Dus we bereiden ons erop voor dat we deze noodmaatregelen de volgende winter moeten herhalen, met als leidraad de lessen die we deze winter hebben geleerd.”
De National Geographic Society wijdt zich aan het belichten en beschermen van de pracht van onze aarde en financiert het werk van National Geographic-onderzoeker Jason Gulley.
Dit artikel werd oorspronkelijk in het Engels gepubliceerd op nationalgeographic.com
