Spinalonga is gelegen in de Golf van Mirabello, voor de noordoostkust van Kreta. Het eiland is onbewoond, maar zeker niet verlaten: in de zomer trekt het dagelijks meer dan 3000 bezoekers. Daarmee is het een van de populairste uitjes vanaf Kreta. Een eeuw geleden was dat ondenkbaar: Spinalonga werd koste wat het kost gemeden.
In de twintigste eeuw werd Spinalonga namelijk aangewezen als leprakolonie. Melaatsen werden ernaartoe gestuurd om in afzondering te leven. Inmiddels kun je de fascinerende geschiedenis van dit eiland zelf ontdekken.
Van fort tot lepra-eiland
Er werden in de loop van de geschiedenis verschillende forten gebouwd op Spinalonga om de haven te verdedigen. Het opvallendste bouwwerk is het Venetiaanse fort. Dat werd gebouwd in 1579, maar al in de dertiende eeuw was het eiland in handen van de Republiek Venetië.
Leestip: Dit zijn de 9 mooiste stranden van Griekenland
In deze periode werd het eiland bewoond door zo’n 80 families. Na de Turkse overname in 1715 werden de Venetiaanse bewoners verdreven en bestond de bevolking hoofdzakelijk uit Turken. Nadat de Grieken eind negentiende eeuw de macht overnamen, ontstond het idee om er een leprakolonie te stichten.
Spinalonga als leprakolonie
In 1904 werden de eerste melaatsen naar Spinalonga gestuurd. Veel van hen werden gehuisvest aan de ‘pijnpromenade’, een verwijzing naar de beroerde omstandigheden op het eiland.
Melaatsen werden gezien als onrein en zo veel mogelijk uit de samenleving geweerd. Het doel van Spinalonga was verdere verspreiding van lepra te voorkomen, niet om het leed van de zieken te verlichten. De bewoners werden dan ook niet behandeld.
Niet alleen de zieke zelf had te lijden onder de ziekte en het stigma erop, dat gold ook voor hun familie. Over het bestaan van Spinalonga werd niet gesproken en er rustte een sterk taboe op lepra. Voor de inwoners van Kreta was het alsof Spinalonga niet bestond: een bezoek aan het eiland was verboden, en zelfs vissers mochten niet binnen een straal van 200 meter komen.
Het leven op Spinalonga
Het deed de reputatie van Spinalonga geen goed. De bewoners zelf zochten afleiding in gokken en alcohol. Ontsnappingspogingen en zelfmoord kwamen regelmatig voor. Vanaf 1936 begon dat langzaam te veranderen. De jonge melaatse rechtenstudent Epameinondas Remountakis, die op het eiland woonde, richtte het Broederschap van de Zieken op Spinalonga op.
Zijn doel was het leven van de patiënten een beetje draaglijker te maken. Onder aanvoering van Remountakis dwongen de bewoners af om bordspellen te kunnen spelen, naar muziek te mogen luisteren en concerten bij te mogen wonen. De eilanders zochten elkaar steeds vaker op, werden verliefd en kregen kinderen.
Op het hoogtepunt telde Spinalonga zo’n 400 bewoners. Nadat er in de jaren 40 een werkend medicijn tegen lepra op de markt kwam, nam dit aantal langzaam af. In 1962 vertrok de laatste patiënt en raakte het eiland onbewoond. Het verleden van Spinalonga werd in de doofpot gestopt, in een poging de pijnlijke geschiedenis te willen verhullen.
Toeristische wederopstand
In 2005 bracht de Britse auteur Victoria Hislop de roman Het eiland uit, een geromantiseerde weergave van het leven op Spinalonga. Het boek werd een enorm succes en markeerde een omslagpunt: langzaam begonnen toeristen het eiland te bezoeken en werd het een geliefde plek voor urban exploring.
Van april tot oktober is het eiland per boot bereikbaar vanuit Elounda, Plaka of Agios Nikolaos. De oversteek kost tussen de 12 en 15 euro. De Venetiaanse forten zijn nog altijd te bewonderen, net als veel huisjes van voormalige bewoners. Hoewel de meeste in vervallen staat verkeren, zijn enkele gerestaureerd en het decor van tentoonstellingen over de geschiedenis van het eiland.
Wil je de missie van National Geographic steunen en onbeperkt toegang krijgen tot National Geographic Premium? Word nu lid!
