Voor veel stedelingen is het haast onmogelijk om de Melkweg met het blote oog te zien, daarvoor is het veel te licht in de stad. Je kunt pas écht goed sterrenkijken op een plek waar het goed donker is. Dat is precies waar de International Dark-Sky Association, een Amerikaanse ngo die werd opgericht in 1988, zich voor inzet. Het belangrijkste doel? Natuurparken, -reservaten en andere donkere plekken op aarde aanmerken als officiële plek waar je de Melkweg kunt bewonderen.
In veel van deze zogenoemde Dark Sky-parken kun je de camper parkeren en is overnachten toegestaan. Zo kun je de hele nacht genieten van de Melkweg en de sterren.
Sterrenkijken wordt steeds moeilijker
Een voorwaarde om de sterrenhemel goed te kunnen zien, is de afwezigheid van lichtvervuiling. Doordat ons elektriciteitsgebruik is toegenomen, is duisternis echter een steeds zeldzamer fenomeen. Onze straten, huizen en kantoren zijn bijna continu verlicht. Dat lijkt onschuldig, maar voor de natuur levert het de nodige problemen op. Vogels en insecten raken gedesoriënteerd, en ook onze biologische klok raakt aardig in de war door al dat nachtelijke licht. Het inrichten en behouden van Dark Sky-bestemmingen wordt dan ook steeds belangrijker.
Hoewel het lang niet overal echt donker wordt, lenen de onderstaande bestemmingen zich goed voor het bewonderen van de Melkweg en de mooiste sterrenhemels.
1. Natural Bridges National Monument, VS
Het Natural Bridges-park in de Amerikaanse staat Utah was het eerste International Dark-Sky Park in de Verenigde Staten. Hier wordt het zicht op de nachthemel vrijwel niet verstoord door lichtvervuiling. De plek wordt op de Bortle Dark-Sky Scale ingedeeld in klasse 2, wat inhoudt dat de Melkweg en talloze andere hemellichamen hier met het blote oog zijn te bewonderen.
In het park kunnen bezoekers wandelingen maken en door canyons rijden. Tussen de rotsen houden coyotes en poema’s zich op. Voordat je je kamp opslaat onder de nachtelijke sterrenhemel, kun je overdag inheems-Amerikaanse ruïnes bezichtigen.
2. Biosphärenreservat Rhön, Duitsland
Ook dichterbij huis is het mogelijk om sterren te kijken. Het Unesco-biosfeerreservaat Rhön staat bekend als ‘land van de eindeloze vergezichten’, vanwege de tot wel 950 meter hoge bergen. In het midden van het reservaat kun je de sterrenhemel het best bekijken. In de omgeving wordt spaarzaam omgegaan met buitenverlichting, waardoor het goed donker blijft.
3. Aoraki Mackenzie International Dark Sky Reserve, Nieuw-Zeeland
Voor een van de donkerste plekken op aarde moet je naar Nieuw-Zeeland. Daar ligt het Aoraki Mackenzie International Dark Sky Reserve, Nieuw-Zeelands grootste Dark Sky-park. Je vindt er ruim vierduizend vierkante kilometer aan donkerte. Je kunt er natuurlijk zelf op pad gaan, maar ook een tour boeken bij een van de vele aanbieders behoort tot de mogelijkheden.
In dit reservaat kun je het Zuiderkruis, de Melkweg, Alpha Centauri (het dichtstbijzijndste sterrenstelsel, op 4,3 lichtjaren afstand) en Sirius (de helderste ster) aanschouwen. De sterrenhemel speelt een belangrijke rol in de mythologie van de Maori, de inheemse bevolking van Nieuw-Zeeland.
4. Nationaal Park Lauwersmeer, Nederland
Je zou het misschien niet verwachten, maar ook ons eigen land prijkt met twee plekken op het lijstje met Dark Sky-parken. Een daarvan is Nationaal Park Lauwersmeer, in het uiterste noorden van Nederland op de grens van Friesland en Groningen. Straatlantaarns zijn er niet en de wegen en paden in het gebied zijn ’s nachts vrij toegankelijk, waardoor Lauwersmeer zich uitstekend leent voor een nachtje sterrenkijken.
Voor een pijnlijke nek hoef je niet bang te zijn: in het park zijn twee hemelplatforms aangelegd. Hier kun je overdag uitstekend vogelspotten, en ’s nachts liggend naar de sterrenhemel kijken.
5. Pic du Midi de Bigorre, Frankrijk
Op de berg Pic du Midi de Bigorre in de Franse Pyreneeën staat sinds 1882 een observatorium. Daar kom je via een kabelbaan. Na aankomst kun je onder begeleiding door een telescoop de sterrenhemel aanschouwen. Zelfs een overnachting is er mogelijk. Tot voor kort was dat alleen weggelegd voor wetenschappers, astronomen en technici van het observatorium, maar inmiddels zijn ook toeristen welkom.
6. Sedona, VS
Het roestrode landschap van het woestijnstadje Sedona in de Amerikaanse staat Arizona is een bekende toeristenbestemming en geliefde locatie voor Hollywoodfilms. Zelfs met een kleine telescoop kun je hier onder meer het Draaikolkstelsel (Messier 51a) bewonderen, dat zich op een afstand van 35 miljoen lichtjaar van de aarde bevindt.
7. De Boschplaat, Nederland
Behalve Lauwersmeer kent het noorden van Nederland nog een Dark Sky-locatie: De Boschplaat op het Friese eiland Terschelling. In 2015 kreeg De Boschplaat, een natuurgebied aan de oostkant van het eiland, het predikaat Dark Sky-park van de International Dark-Sky Association.
Wie meer te weten wil komen over wat je er met het blote oog allemaal kunt zien, kan onder begeleiding van een sterrenkundige deelnemen aan een van de waarnemingsavonden. Bij hoge uitzondering is zelfs het noorderlicht te zien vanaf deze locatie.
8. Zselic, Hongarije
Het Zselic Starry Sky-park is een van de donkerste plekken in Hongarije. Het is er zelfs zo donker dat je er het lastig te spotten sterrenstelsel Driehoeksnevel kunt zien, mits het een heldere nacht is. De beste seizoenen om het sterrenbeeld waar te neme, zijn de lente en de herfst. Er zijn ook wandelroutes uitgezet in het park. Die kun je op eigen gelegenheid verkennen of met een gids.
Dit verhaal is een aangepaste versie van een verhaal dat oorspronkelijk in het Engels werd gepubliceerd op nationalgeographic.com.
