Paaseiland is bekend van de moais: massieve stenen beelden die al eeuwenlang over het landschap uitkijken. Sinds hun ontdekking vragen onderzoekers zich af hoe deze enorme, tonnen wegende beelden ooit over het eiland werden verplaatst. Nieuw onderzoek, gepubliceerd in Journal of Archaeological Science, wijst op een opvallende methode: de bewoners lieten de beelden van plek naar plek ‘lopen’.
De mysteries van Paaseiland
Paaseiland, in de lokale taal ook wel Rapa Nui genoemd, ligt midden in de Grote Oceaan. Het dichtstbijzijnde vasteland is Chili, op ruim 3700 kilometer afstand. Daarmee is het een van de meest afgelegen bewoonde plekken ter wereld.
Over de geschiedenis van eiland is nog veel onduidelijk. Onderzoekers schatten dat de eerste bewoners, Polynesiërs, het eiland bereikten tussen 300 en 1200 n.C. Zij brachten hun eigen taal, cultuur en religie mee en pasten hun levensstijl aan op het geïsoleerde eiland.
Leestip: Dit zijn 10 van de meest geïsoleerde plekken op aarde
Toen de Nederlandse ontdekkingsreiziger Jacob Roggeveen er op Paaszondag in 1722 aan land ging, trof hij geen leeg eiland aan, maar honderden mysterieuze beelden. De grootste moai weegt naar schatting 80.000 kilo. Hoe een kleine gemeenschap deze kolossen kon verplaatsen, bleef eeuwenlang een raadsel.
Sindsdien breken wetenschappers zich het hoofd over hoe de oude bewoners van Rapa Nui dat precies voor elkaar kregen. Voor het nieuwe onderzoek heeft een internationaal team een stukje van deze puzzel opgelost. Waarschijnlijk lieten de bewoners de moai-standbeelden met behulp van touwen letterlijk over het eiland ‘lopen’.
De ‘lopende’ moais
Lange tijd gingen wetenschappers ervan uit dat de enorme beelden horizontaal werden verplaatst met behulp van houten sledes. Maar door bijna duizend standbeelden te bestuderen ontdekten Carl Lipo van Binghamton University en Terry Hunt van de University of Arizona (VS) dat de moais waarschijnlijk rechtop, in een zigzaggende beweging, over het eiland werden bewogen.
Om deze theorie te toetsen bouwde hun team een replica van 4350 kilo. Met behulp van hogeresolutie-3D-modellen achterhaalden ze precies aan welke ontwerpelementen een moai-beeld moest voldoen, zoals een brede basis en een licht vooroverhellende houding.
Door touwen aan de bovenkant van het beeld te bevestigen, slaagde een groep van achttien mensen erin de moais in een wiegende beweging te laten ‘lopen’. ‘Het lastigste is om het geheel in beweging te krijgen,’ legt Lipo uit. ‘Maar zodra dat is gelukt, wordt het een stuk gemakkelijker.’
Leestip: Deze eilanden bestaan niet meer. Waardoor verdwenen ze?
In een test werd de replica in veertig minuten honderd meter verplaatst. Volgens Lipo blijft de methode ook bij grotere beelden toepasbaar. ‘Hoe groter het beeld, hoe beter de balans. (...) Het lijkt zelfs de enige manier waarop ze zijn verplaatst.’
Wegen voor wandelende beelden
Dat de inheemse bevolking een net werk van wegen aanlegde op Rapa Nui, is een extra aanwijzing dat deze methode werd gebruikt om de beelden te verplaatsen. Deze wegen zijn gemiddeld 4,5 meter breed en hebben een licht holle doorsnede. Dat hielp om de beelden stabiel te houden tijdens hun ‘wandeling’.
Leestip: Hoe werden de piramiden van Giza gebouwd?
Volgens Lipo is dit de enige bekende theorie die een verklaring biedt hoe de moais werden verplaatst. Hij stelt dat alle bevindingen bij deze methode aansluiten: er zijn nog geen wetenschappelijke tegenargumenten gevonden.
Voor hem is het onderzoek niet alleen een technische reconstructie, maar ook een eerbetoon. ‘Het laat zien hoe vindingrijk de mensen van Rapa Nui waren. Met beperkte middelen bereikten ze iets waar wij vandaag nog altijd van kunnen leren.’
Meer ontdekken? Krijg onbeperkt toegang tot National Geographic Premium en steun onze missie. Word vandaag nog lid!
