Het nieuwe coronavirus, dat voor het eerst opdook in de Chinese stad Wuhan, heeft zich inmiddels over de hele wereld verspreid. Op het moment van verschijnen van dit artikel, zijn er ruim 34.5000 mensen mee geïnfecteerd. Maar er is één vraag die veel mensen bezighoudt: is deze nieuwe virale dreiging gevaarlijker of minder gevaarlijk dan andere besmettelijke ziekten?
Bij elke grote uitbraak speelt deze vraag een rol, en met een gegronde reden. Zorgverleners en gewone burgers stemmen de maatregelen die ze treffen af op de mate van gevaar. Vorige week maakte de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) bekend 675 miljoen dollar te spenderen aan de nauwelijks een maand oude uitbraak van het coronavirus. In vergelijking: de organisatie wist slechts een derde van dit bedrag via internationale partners bij elkaar te krijgen in de strijd tegen de ebola-epidemie die al sinds augustus 2018 woedt in Centraal-Afrika.
Om de verschillende risico's tegen elkaar af te wegen, is een ingewikkelde rekensom nodig, waarin factoren als de besmettelijkheid van de ziekte, het aantal doden en mensen die blijvend ernstige gevolgen ondervinden worden afgezet tegen de sociaal-economische gevolgen van het afsluiten van een regio.
Zelfs aan de hand van een simpele vergelijking van het aantal doden kan het nog moeilijk zijn om te bepalen welke besmetting gevaarlijker is.Zo kunnen miljoenen mensen geïnfecteerd raken met de griep - of dat nu een gewone seizoensgriep is, of een plotseling opkomende variant als de vogelgriep - maar heeft die slechts voor een klein aantal mensen, ongeveer 0,1 procent, een dodelijke afloop. Om zich heen grijpende coronavirussen, zoals SARS, MERS en de huidige nieuwe variant uit China, zijn veel gevaarlijker. Ongeveer tien procent van de mensen die besmet raakten met SARS overleden, maar er werden officieel slechts zo'n achtduizend geïnfecteerden geteld.
Op dit moment is het aantal mensen dat het nieuwe coronavirus opliep veel groter dan het aantal mensen dat SARS kreeg, en het sterftepercentage is 2 procent: het coronavirus blijkt twintig keer zo dodelijk te zijn als de griep. Er zijn wetenschappers die stellen dat het nieuwe virus snel ‘opgebrand’ zal zijn. Maar zo ging het niet met MERS, dat sinds 2012 door het Midden-Oosten blijft rondwaren.
“In de afgelopen twee dagen zijn er minder nieuwe besmettingen gemeld in China. Dat is op zich goed nieuws, maar dat hoeft nog niet heel veel te betekenen,” stelde Tedros Adhanom Ghebreyesus, directeur-generaal van de Wereldgezondheidsorganisatie tijdens een briefing afgelopen week. “Het aantal kan ook weer toenemen.”
De vrees is dat, als miljoenen mensen worden blootgesteld aan het coronavirus, dit grote gevolgen kan hebben. Die angst is des te groter omdat er geen specifieke behandeling is tegen het nieuwe virus, zoals bijvoorbeeld het vaccin tegen de griep. Over een maand wordt hopelijk een trial met proefpersonen afgerond voor het antivirusmiddel lopinavir-ritonavir, vertelde epidemioloog Maria Van Kerkhove tijdens de briefing. Zij hield zich als specialist op het gebied van besmettelijke ziekten bezig met de MERS-crisis en is de technisch leidinggevende van het Health Emergencies Program van de WHO. Dit combinatiemedicijn werd eerder gebruikt tegen het hiv-virus.
Intussen is het nog niet te voorspellen hoe ver het nieuwe coronavirus zich zal verspreiden. Daarom wordt er zoveel nadruk gelegd op het onder quarantaine stellen en beperken van de bewegingsvrijheid van besmette personen.
Hoewel het een ouderwetse en draconische maatregel lijkt, is quarantaine nog steeds een van de belangrijkste manieren om een epidemie te bestrijden. Volgens de WHO was het aan die maatregel en het isoleren van patiënten te danken dat er uiteindelijk een einde kwam aan de SARS-uitbraak. En gezien het feit dat het coronavirus zich, net als griep, verspreidt tijdens direct contact met of in de nabije omgeving van besmette personen, is het logisch om patiënten tot op zekere hoogte af te zonderen.
Het soort quarantaine dat wordt ingesteld bepaalt hoe hoog de kosten ervan zijn. Uit onderzoek blijkt dat quarantaine in ziekenhuizen kosteneffectief kan zijn maar er wordt een hoge prijs betaald door de verstoring van de economie in situaties waarin personen thuis in quarantaine gaan, geen contact hebben met anderen of reisbeperkingen opgelegd krijgen, zelfs in landen waar het gemiddeld inkomen laag of gemiddeld is. Volgens the Wall Street Journal kostte de uitbraak van de vogelgriep in 2009 China 55 miljard dollar, en leverde de SARS-epidemie een verlies op van 40 miljard dollar. Die strengere maatregelen om de infectie onder controle te krijgen maken het ook moeilijker om de ziektelast en andere gevolgen goed in kaart te brengen, bijvoorbeeld wanneer er geen bezoeken mogen worden gebracht aan ziekenhuizen.
Van Kerkhove benadrukte dat de preventie van mens-op-mens-overdracht, de snelle identificatie van zieken en de isolatie van patiënten de hoogste prioriteit hebben in de aanpak van het nieuwe coronavirus. Zij voegde daaraan toe dat de huidige zorgstandaard afhangt van de ernst van individuele gevallen maar dat in de ernstigste gevallen een ziekenhuisopname met gespecialiseerde behandelingen zoals zuurstoftoediening, beademing of reanimatie nodig zijn.
“Professionals die betrokken zijn bij ziekenzorg uit de hele wereld komen bijeen om te bespreken wat er aan onderzoek nodig is om de zorg voor patiënten die besmet zijn met het coronavirus te optimaliseren,” vertelt Van Kerkhove over een bijeenkomst die deze week gehouden wordt. “Het is van het grootste belang dat de WHO samenwerkt met partners en met jullie allemaal om te zorgen voor optimale zorg op het niveau van ziekenhuizen.”
Dit artikel werd oorspronkelijk in het Engels gepubliceerd op NationalGeographic.com
Bronnen: WHO, CDC, PAHO
