Bereid je voor om Mars direct vanuit je achtertuin te verkennen. De rode planeet staat binnenkort het dichtst bij de aarde sinds november 2005. En rond dezelfde tijd zal onze buurplaneet ook helderder verlicht zijn dan om het even welk ander moment in 2016.
Op 22 mei om precies 12.00 ’s middags zal Mars het punt bereiken dat door astronomen ‘oppositie’ wordt genoemd, oftewel het punt waarop de zon, de aarde en Mars op één lijn staan. Mars lijkt dan in het oosten op te komen terwijl de zon in het westen ondergaat, waardoor de door de zon verlichte kant van de rode planeet de hele nacht zichtbaar blijft. Op 30 mei staat Mars ook het dichtst bij de aarde, op een afstand van ‘slechts’ 75,3 miljoen kilometer. Dat beide gebeurtenissen zo kort op elkaar volgen, betekent dat de rode planeet de komende weken via de telescoop ongebruikelijk groot en helder is te zien.
Hoewel Mars natuurlijk niet zo groot zal zijn als een volle maan, zoals veel verzinsels op internet ons willen doen geloven, zal deze oppositie tot 2018 jouw beste kans zijn om de rode planeet eens goed te bekijken, omdat Mars slechts eenmaal per 26 maanden ‘in opppositie’ staat, wanneer de aarde (die zijn baantjes dichter om de zon draait) de buurplaneet inhaalt. Anders dan de tamelijk cirkelvormige baan van de aarde, is de baan van Mars meer elliptisch. Dat betekent dat de afstand tussen de beide planeten varieert, waardoor sommige opposities spectaculairder zijn dan andere.
De vorige nabije oppositie van Mars vond plaats in augustus 2003, toen de planeet op slechts 56 miljoen kilometer afstand van de aarde stond, een record wat betreft nabijheid. Dat soort ideale omstandigheden zullen zich pas in 2287 weer voordoen.
Hoewel Mars tijdens deze oppositie dus niet zo dichtbij staat, zal de planeet helderder schijnen dan de meeste van de felste sterren aan de voorjaarshemel en hoog boven de horizon staan – een waar spektakel. Omdat Mars dan dichterbij en bovendien op één lijn met de aarde staat, zijn oppositieperioden ideaal voor het sturen van ruimtevaartuigen, omdat er dan op reistijd en dus brandstof bespaard kan worden.
In maart van dit jaar lanceerde ESA de ExoMars Trace Gas Orbiter, die nu op weg is naar Mars. En mogelijk bemande missies in de toekomst worden door de organisatie eveneens gepland rond perioden van oppositie.
Mars & Co
Veel oplettende ruimteliefhebbers zullen hebben gemerkt dat de vuurrode planeet in de afgelopen maanden steeds helderder aan de nachthemel stond, waardoor hij zelfs met het blote oog goed is te zien, als een van de helderste ‘sterren’ aan het firmament.
Wie de planeet van de oorlogsgod zelf wil volgen, moet op een heldere avond kort voor het invallen van de duisternis uitkijken naar een gloeiende, goud-oranje ‘ster’ die boven de oostelijke horizon opkomt. Mars zal gedurende de hele nacht hoog door de zuidelijke nachthemel zwerven en bij het ochtendgloren weer ondergaan in het westen.
Deze oppositie is vooral gunstig voor kijkers op het zuidelijk halfrond, omdat de planeet door de sterrenbeelden Ophiuchus, Schorpioen en Weegschaal zal reizen. Maar ook kijkers in noordelijker regio’s van de wereld zullen een indrukwekkend zicht op Mars hebben.
In de nacht van 21 mei zal de volle maan een spectaculair duo met Mars vormen, waardoor de rode planeet nog gemakkelijker te spotten zal zijn. De beide heldere objecten zullen de nachtelijke uren domineren en gezamenlijk opkomen, waarbij ze van elkaar gescheiden lijken te worden door slechts vijf booggraden, de breedte van drie vingers op armlengte.
Het kosmische spektakel zal de komende weken nog worden aangevuld met de geelkleurige planeet Saturnus en zijn ringen en met de rode reuzenster Antares, waarbij het trio een driehoekig patroon zal vormen dat in de vroege avond aan de oostelijke nachthemel zal opkomen.
Closeup van Mars
Doorgaans lijkt Mars bij een kijkje door een telescoop niet veel bijzonders, want de planeet lijkt niet meer dan een vage, oranjekleurige stip. Maar dat verandert tijdens oppositie, als de planeet een echte schijf wordt, gevuld met fascinerende details.
Zelfs met een kleine spiegeltelescoop van zo’n zes inch kunnen details van het Marsoppervlak gespot worden, zoals de ijskap van de zuidpool en afzonderlijke, donkere regio’s – puinvelden die door de wind worden gegeseld.
Wie dit weekend naar buiten gaat en omhoog kijkt, moet bedenken hoe bijzonder het eigenlijk is dat we Mars’ rossige kleur gewoon met het blote oog kunnen herkennen, een kleur die ontstaat door de weerkaatsing van zonlicht van het ijzerhoudende stof op deze kale maar raadselachtige wereld.
Geniet van de show!
