Al lange tijd is bekend dat de gezondheidsproblemen van vrouwen vaker onderschat en veel minder onderzocht worden dan die bij mannen. Dit leidt ertoe dat diagnoses bij vrouwen, van schizofrenie tot endometriose, vaker te laat of onjuist worden gesteld.

Het goede nieuws is dat steeds meer onderzoekers zich inzetten om de gaten in kennis op te lossen. Zo is het Erasmus MC in Rotterdam gestart met een nieuw vrouwencentrum: het Women’s Health Research & Innovation Center.

Zulke ontwikkelingen brengen nieuwe biologische inzichten die leiden tot betere diagnoses en betere behandelingen, van menstruatie tot overgang. In dit overzicht zetten we vijf van de belangrijkste recente ontwikkelingen op een rij.

1. Vrouwen en meisjes ervaren ADHD vaak anders

Wetenschappers zagen ADHD lange tijd ‘bijna uitsluitend als een jongensstoornis’, schreef Kaelyn Lynch in een verhaal over de toename in ADHD-diagnoses onder vrouwen – tussen 2020 en 2022 verdubbelde het aantal diagnoses bijna.

Die enorme verandering heeft volgens experts deels te maken met de manier waarop ADHD anders tot uiting komt bij vrouwen en meisjes. Hoewel de stoornis veelal in verband wordt gebracht met hyperactiviteit, is er ook een type genaamd onoplettende ADHD, ook vaak ADD genoemd. Dit type ADHD wordt volgens Kaelyn ‘gekenmerkt door een gebrek aan organisatie, vergeetachtigheid en moeite met het beginnen van en gefocust blijven op een taak’.

Leestip: Waarom pijnstillers minder goed werken bij vrouwen

Meisjes en vrouwen hebben vaker deze vorm van ADHD en hun symptomen worden vaker verward met leer- of emotionele problemen – als ze überhaupt worden opgemerkt. ‘Ze worden vaak gezien als dagdromers die met hun hoofd in de wolken zitten,’ zei Julia Schechter van de Duke University’s Center for Girls & Women with ADHD. ‘Deze symptomen zijn net zo ontregelend, maar blijven vaak onopgemerkt.’ Met soms ernstige gevolgen, stelt Kaelyn.

2. Menstruatie vervormt het brein

Slechts een half procent van het hersenonderzoek waarbij het brein in beeld wordt gebracht, wordt uitgevoerd op vrouwen. Dat is een probleem – en het verklaart waarom we nu pas beginnen te begrijpen hoe menstruatie het brein vervormt.

Dat lees je goed. Recente onderzoeken tonen aan dat de maandelijkse cyclus ‘een significante vervorming teweegbrengt in de hersendelen die te maken hebben met emoties, geheugen, gedrag en de efficiëntie van geheugenoverdracht’.

Het is belangrijk te benadrukken dat deze onderzoeken niet bewijzen dat deze veranderingen verbonden zijn aan de emotionele achtbaan die sommige vrouwen ervaren rond en tijdens hun ongesteldheid. Maar volgens experts wijst het op de noodzaak voor meer neurowetenschappelijk onderzoek bij vrouwen, die een groter risico lopen op het ontwikkelen van de ziekte van Alzheimer en depressie.

‘Het is hoog tijd om het brein een belangrijke focus te maken in de gezondheid van vrouwen,’ zei Julia Sacher, een psychiater en neurowetenschapper aan het Max Planck Instituut voor Cognitieve en Neurowetenschappen in Leipzig, die een van de betreffende onderzoeken leidde

3. Soms is ‘ochtendmisselijkheid’ iets ernstigers

De meeste mensen krijgen tijdens een zwangerschap te maken met ochtendmisselijkheid. Soms is er echter sprake van een aandoening genaamd hyperemesis gravidarum (HG). Zo’n twee procent van de zwangeren krijgt te maken met deze mogelijk levensbedreigende aandoening die wordt gekenmerkt door ‘extreme, aanhoudende misselijkheid en overgeven’.

Leestip: Steeds meer jonge mensen krijgen darmkanker. Hoe komt dat?

Hoewel de symptomen ernstig zijn, zien artsen en onderzoekers geregeld dat hun collega’s HG afschrijven als ‘hysterie’. Voor het onderzoek naar een mogelijke behandeling wordt bovendien weinig geld vrijgemaakt.

Toch begint het onderzoek naar HG op gang te komen. Inmiddels is ontdekt dat de aandoening wordt veroorzaakt door een specifiek hormoon. Deze vondst kan helpen bij de zoektocht naar nieuwe behandelingen.

4. Het frozen shoulder syndroom bestaat echt

Een frozen shoulder (bevroren schouder of adhesieve capsulitis) is een aandoening waarbij het bindweefsel in de schouder dusdanig ontstoken raakt dat bewegen haast onmogelijk wordt. De pijnlijke aandoening kan jaren aanhouden en is nog grotendeels een raadsel, mogelijk omdat het merendeel van de patiënten vrouw is.

De overgang lijkt hier een rol bij te spelen. Wetenschappers hebben aangetoond dat de gewrichtspijn die ongeveer de helft van de vrouwen in de overgang treft, mogelijk te maken heeft met de daling van oestrogeen in hun lichaam. Uit recent onderzoek blijkt dat mensen die hormoontherapie ondergaan om het oestrogeen op peil te houden minder vaak gediagnosticeerd worden met het frozenshouldersyndroom.

5. Een medicijn voor opvliegers lijkt in zicht

Tot wel tachtig procent van de vrouwen krijgt te maken met opvliegers of oververhitting, vaak in combinatie met zweten, hartkloppingen, duizeligheid, vermoeidheid en angst. Opvliegers kunnen meerdere keren per dag voorkomen, over een periode van gemiddeld vier jaar.

Steeds meer onderzoek toont aan dat opvliegers worden veroorzaakt door een daling van oestrogeen. Deze verandering beïnvloedt een bepaalde bundel zenuwen in de hypothalamus in het brein die temperatuur reguleert, waardoor de zenuwcellen op ongepaste momenten actief worden. Inmiddels worden er tests gedaan met medicijnen die de desbetreffende zenuwcellen blokkeren, zodat opvliegers tot het verleden behoren.

Aangezien vrijwel alle vrouwen van middelbare leeftijd met opvliegers te maken krijgen, had de ontwikkeling van een dergelijk medicijn veel eerder moeten plaatsvinden, zegt Genevieve Neal-Perry van de North Carolina School of Medicine. ‘Dat we de biologie van opvliegers pas in de afgelopen tien jaar zijn gaan begrijpen, is verbijsterend.’

Krijg onbeperkt toegang tot National Geographic Premium en steun de missie van National Geographic. Word nu lid!