Toen Rach Idowu 22 jaar oud was, was ze ervan overtuigd dat ze aan dementie leed. Ze vergat verjaardagen, miste vergaderingen op werk en worstelde met schulden. Gelukkig wist haar dokter haar snel te vertellen dat de symptomen niets te maken hadden met dementie. Toch zou het nog vier jaar duren voordat Idowu een diagnose kreeg: ADHD.

Ineens vielen alle puzzelstukjes op zijn plek. Dat ze als kind niet stil kon zitten, de nachten doorhalen om schoolopdrachten af te maken, er weken over doen om berichten van vrienden te beantwoorden. ‘Het was een enorm eurekamoment,’ zegt ze.

Idowu is een van de miljoenen vrouwen die pas op volwassen leeftijd zijn gediagnosticeerd met ADHD. Hoewel het aantal diagnoses onder volwassen vrouwen al decennia aan het stijgen is, was er vooral tussen 2020 en 2022 een opvallend grote toename te zien: het aantal vrouwen tussen 23 en 49 jaar dat een ADHD-diagnose kreeg, verdubbelde bijna.

Drie vormen van ADHD

Er worden drie vormen van ADHD onderscheiden: overwegend hyperactief, overwegend onoplettend en gecombineerd. Meisjes en vrouwen hebben vaker te maken met het tweede type, dat voorheen bekend stond als ADD. Dit type ADHD wordt gekenmerkt door een gebrek aan organisatorisch vermogen, vergeetachtigheid en moeite met het beginnen van en gefocust blijven op een taak.

Leestip: Pijnstillers werken minder goed bij vrouwen. Hoe komt dat?

‘Ze worden vaak gezien als dagdromers die met hun hoofd in de wolken zitten,’ zei Julia Schechter, mededirecteur van de Duke University’s Center for Girls & Women with ADHD.

Ook bij meisjes die zijn gediagnosticeerd met hyperactieve of gecombineerde ADHD uiten de symptomen zich vaak anders dan bij jongens. Ze praten bijvoorbeeld veel, spelen met hun haar, wiebelen met hun benen, of reageren emotioneel impulsief. ‘Hun symptomen zijn net zo ontregelend, maar worden vaak over het hoofd gezien,’ zegt Schechter.

Een ‘jongensstoornis’

Toen klinisch psycholoog Kathleen Nadeau met collega’s in 1999 het boek Understanding Girls with ADHD schreef – een van de eerste serieuze pogingen om vast te stellen hoe ADHD eruitziet bij meisjes – werd de stoornis in de wetenschappelijke gemeenschap bijna uitsluitend als jongensstoornis gezien.

Leestip: Gehuwde vrouwen waren tot 1956 handelingsonbekwaam. Wat betekende dat?

‘We werden uitgelachen op conferenties,’ zegt Nadeau, inmiddels een van de gerenommeerdste experts op het gebied van vrouwen met ADHD. ‘Ze zeiden: We hebben hier jongens die drie keer per week op het matje worden geroepen en geschorst worden omdat ze balletjes schieten in de klas. En jij denkt dat deze stille meisjes die hoge cijfers halen ADHD hebben?’

Hoewel die houding begint te veranderen, is de overweldigende meerderheid van het onderzoek naar ADHD gericht geweest op jongens en mannen, waardoor het stereotype ADHD-patiënt is ontstaan: een hyperactieve, rotzooi trappende jongen.

ADHD en toch goede cijfers

Veel meisjes met ADHD doen het goed op school, hoewel dat soms ten koste gaat van andere dingen – ze krijgen een hoog cijfer voor een opstel, maar moeten misschien de hele nacht opblijven om het te schrijven omdat ze zich wekenlang niet konden concentreren.

‘Meisjes doen erg hun best om hun problemen te verbergen. Ze willen niet dat een docent boos wordt, ze willen niet dat hun ouders boos worden,’ zegt Nadeau. Wie opgroeit als meisje probeert vaak te compenseren voor symptomen om aan maatschappelijke verwachtingen te voldoen. ‘Om iets goed te doen, moeten ze twee keer zo veel moeite doen dan andere mensen,’ zegt Nadeau.

Leestip: Deze 5 vrouwelijke spionnen waren van onschatbare waarde in de Tweede Wereldoorlog

Janna Moen, een 31-jarige postdoctorale onderzoeker aan het Yale Center For Infection and Immunity, was eind twintig toen ze de diagnose ADHD kreeg. Zoals veel meisjes die onbehandeld blijven, behaalde Moen hoge cijfers op school en had ze een succesvolle carrière. Maar het jarenlang maskeren van haar symptomen leidde tot problemen met haar mentale gezondheid en persoonlijke relaties.

Vooroordelen en genderstereotypes

Bij vrouwen en meisjes worden de symptomen van ADHD vaak gekoppeld aan emotionele of leerproblemen, en wordt er vaak geen diagnostisch proces in gang gezet.

Vooroordelen spelen mogelijk ook een rol, zo bleek uit twee onderzoeken waarbij leerkrachten omschrijvingen van kinderen met ADHD kregen voorgeschoteld. Wanneer de naam en voornaamwoorden van het kind mannelijk werden gemaakt, waren de leraren sneller geneigd de kinderen door te verwijzen naar een behandelaar en werd er meer hulp aangeboden.

Leestip: Zijn 10.000 stappen per dag écht nodig? Dit zegt de wetenschap

Dit soort vooroordelen dragen eraan bij dat meisjes met ADHD over het hoofd worden gezien en pas op volwassen leeftijd in contact komen met behandelaars.

In de kindertijd zijn er ongeveer drie keer zo veel jongens als meisjes met de diagnose ADHD, terwijl de verhouding bij volwassenen bijna gelijk is, benadrukt David Goodman, directeur van het Adult Attention Deficit Disorder Center of Maryland. Dat wijst er volgens hem op dat ADHD relatief gelijk verdeeld is over mannen en vrouwen, maar dat de diagnose bij vrouwen later komt.

‘Kinderen krijgen een diagnose omdat ze anderen tot last zijn,’ zegt Goodman. ‘Volwassenen krijgen een diagnose omdat ze zichzelf tot last zijn.’

Angsten en depressies

ADHD is een stoornis die tot uiting komt in executieve functies: mentale processen zoals plannen, werkgeheugen en het reguleren van emoties. Naarmate vrouwen volwassen worden, worden deze executieve functies steeds zwaarder belast. Hoewel vrouwen met ADHD er voor de buitenwereld soms uitzien als goed presterende perfectionisten, kunnen de gevolgen van een verkeerde diagnose ernstig zijn.

In vergelijking met hun neurotypische leeftijdsgenoten, hebben vrouwen met ADHD vaker last van angsten en depressies, middelenmisbruik en eetstoornissen. Ze zijn vijf keer zo vaak slachtoffer van geweld door een intieme partner en doen zeven keer zo vaak een zelfmoordpoging. Een Deens onderzoek toonde aan dat vroegtijdige sterfte bij vrouwen met ADHD ruim twee keer zo hoog lag als bij mannen met ADHD.

Leestip: De link tussen eetbuien en ADHD

Een juiste diagnose en behandeling zijn dus belangrijk, en lang niet altijd makkelijk te krijgen. ‘Mijn dokter zei dat ze dacht dat ik geen ADHD kon hebben omdat ik een universitaire opleiding en een baan had,’ zegt Idowu.

Bij vrouwen wordt ADHD vaak verward met andere problemen. Moen werd zo’n twintig jaar lang behandeld voor depressie en angst. Pas toen ze medicatie en therapie kreeg voor ADHD, verdwenen de symptomen. Ze vermoedt dat de angst en depressie een reactie waren op de druk die ze zichzelf oplegde om normaal over te komen terwijl ze het amper kon volhouden.

‘Psychiaters denken: laten we de angst behandelen, laten we de depressie behandelen. Wanneer die problemen verholpen zijn, kunnen we kijken of er echt sprake is van ADHD,’ zegt Nadeau. ‘Terwijl het eigenlijk andersom zou moeten gaan.’

Krijg onbeperkt toegang tot National Geographic Premium en steun de missie van National Geographic. Word nu lid!