In de achttiende eeuw schreven artsen al strandbezoeken voor aan hun patiënten. Het baden in het mineraalrijke zeewater zou namelijk de oplossing zijn tegen allerlei ziekten, van tuberculose tot lepra.

Hoewel deze vroege vorm van ‘zeetherapie’ inmiddels achterhaald is, stellen wetenschappers nog altijd vast hoe goed de natuur voor ons is. Vooral het strand blijkt een positieve invloed te hebben op onze gezondheid. Maar wat gebeurt er precies in je lichaam en brein als je tijd doorbrengt aan zee?

Vakantie voor je brein

Volgens milieupsychologen worden er in je hoofd al processen in werking gezet zodra je de eerste stappen in het zand zet. Dat komt door de zogeheten Attention Restoration Theory: de natuur vraagt weinig van je brein, waardoor je vanzelf ontspant en je aandacht zich kan herstellen. Uit onderzoek blijkt dat de kust dit doel nóg beter dient dan bossen of berglandschappen.

Leestip: Dit zijn de 13 mooiste stranden van Europa

Maar waarom werkt het strand zo goed voor een overprikkeld brein? Volgens Catherine Kelly, geograaf en welzijnsonderzoeker aan de University of Brighton (VK), komt dat onder meer door de omvang van de oceaan. ‘Je gaat vanzelf naar de horizon turen,’ zegt ze. ‘Dat weidse perspectief wekt ontzag op.’ En juist dat gevoel helpt stress te verlagen en meer zingeving te ervaren.

Ook denken onderzoekers dat de golven bijdragen aan het gevoel van ontspanning. Een repeterende beweging, zoals golven die aan de kust breken, wordt namelijk gekoppeld aan veranderingen in onze breinactiviteit. Het stimuleert voornamelijk de alfagolven in je brein, die worden geassocieerd met een gevoel van rust.

Sporten en pijnbestrijding

Terwijl je brein aan de kust in ontspanmodus gaat, komt je lichaam aan zee vaak juist in actie. Uit onderzoek blijkt dat kustlandschappen mensen aansporen tot bewegen: een wandeling, een duik in de zee, of een potje voetballen op het strand. Daarbij profiteer je van alle gezondheidsvoordelen die bij fysieke activiteit horen.

Ook bij pijn lijkt de kust een helend effect te hebben. Al eeuwenlang zoeken mensen troost aan zee als ze pijn hebben of gestrest zijn. De vraag is echter of die pijnverlichting daadwerkelijk komt door de kustomgeving, of simpelweg doordat het dagelijks ritme even wordt onderbroken. Dat is lastig te onderzoeken.

Leestip: Wandelen is goed voor je gezondheid, achteruitlopen nog beter

Toch proberen wetenschappers het nu met virtual reality. In een tandartsstudie uit 2017 ervoeren patiënten minder pijn als ze tijdens de behandeling via een VR-bril een wandeling langs het strand maakten. In maart 2025 bevestigde een ander onderzoek dat natuurbeelden echt effect hebben op het brein: mensen die een virtueel landschap zagen, vertoonden minder hersenactiviteit in pijngebieden.

Band aan het strand

Wanneer we naar de kust trekken, doen we dat meestal in gezelschap. Dat roept de vraag op: helpt de zee om sociale banden te versterken? Sabine Pahl vroeg zich hetzelfde af en onderzocht daarom met een team de effecten van een dag aan het strand op het familiegevoel.

Wat bleek? Samen tijd aan zee doorbrengen zorgde voor een hechtere band binnen families. ‘Het is nog steeds een van mijn favoriete studies,’ zegt Pahl. ‘Het laat fraai zien wat er met families gebeurt als je hen de ruimte geeft om samen actief te zijn.’

Leestip: Dit gebeurt er in je lichaam als je sport

De precieze oorzaak voor dit gevoel is nog onzeker, maar wetenschappers denken dat nostalgie een grote rol speelt. Wie als kind zandkastelen bouwde en in de zee zwom, kan zich op volwassen leeftijd misschien ook gemakkelijker weer even een kind voelen.

Waarom vaker naar de kust gaan helpt

Eén bezoek aan het strand zal niet al je problemen als sneeuw voor de zon laten verdwijnen. Maar uitstapjes naar het strand kunnen op lange termijn wel degelijk een verschil maken.

Pahl werkt mee aan een vier jaar durend onderzoeksproject dat zich richt op de rol van de natuur op de menselijke omgang met stress. Deze bezoeken blijken een mentale buffer te vormen die met elk bezoek een stukje dikker wordt.

Die inzichten zijn waardevol voor de volksgezondheid en stadsplanning. Hoe steviger het bewijs, hoe sterker het pleidooi om kustgebieden overal ter wereld te beschermen. ‘Als een plek ervoor zorgt dat wij ons goed voelen, is het onze taak om goed voor die plek te zorgen,’ aldus Kelly.

Meer ontdekken? Krijg onbeperkt toegang tot National Geographic Premium en steun onze missie. Word vandaag nog lid!