Elk jaar op 1 en 2 november is het groot feest in Mexico: dan wordt Día de los Muertos gevierd. Tijdens de ‘Dag van de Doden’ tonen mensen hun liefde en respect voor overleden familieleden. Dat is zeker geen treurige bedoening, maar juist een kleurrijk en vrolijk gebeuren. Kende je deze 7 feiten over Día de los Muertos al?
1. Día de los Muertos bestaat al duizenden jaren
De Dag van de Doden ontstond duizenden jaren geleden bij de Azteken, Tolteken en andere Nahua-beschavingen. Voor hen was rouw niet enkel een periode van verdriet: de dood hoorde immers bij het leven en markeerde het begin van de wedergeboorte. Overledenen bleven deel uitmaken van de samenleving. Tijdens Día de los Muertos keerden ze tijdelijk terug naar de aarde.
2. De feestdag is immaterieel cultuurerfgoed
In 2008 werd Día de los Muertos door Unesco toegevoegd aan de lijst met immaterieel cultureel erfgoed. Vandaag de dag vieren Mexicanen met allerlei verschillende religieuze en etnische achtergronden deze feestdag, maar in de basis is het vooral een erkenning voor inheemse volken.
3. Altaren vervullen een belangrijke rol
Het middelpunt van de viering is een ofrenda. Bij dit altaar worden de zielen verwelkomd om tijdelijk terug te keren in het rijk van de levenden. Om die reden zijn ze volgeladen met offers: er is water om de dorst te lessen na de lange reis, eten, familiefoto’s en een kaars voor elk overleden familielid. Als een van de zielen een kind is, vind je misschien speelgoed op het altaar.
4. Ook calaveras zijn belangrijk tijdens Día de los Muertos
Calavera betekent ‘schedel’. Maar tegen het einde van de achttiende en begin negentiende eeuw werd de term gebruikt voor korte, humoristische gedichten. Vaak ging het om sarcastische grafschriften die in kranten werden gepubliceerd en die de spot dreven met de levenden. Deze literaire calavera’s werden een populair onderdeel binnen Día de los Muertos-vieringen.
5. De calavera Catrina is het symbool van de feestdag
Aan het begin van de twintigste eeuw maakte de Mexicaanse politiek cartoonist en lithograaf José Guadalupe Posada een ets bij een literaire calavera. Zijn artistieke vertolking van de dood droeg een chique Franse jurk aan en hij noemde haar Calavera Garbancera.
Het was een stil protest gericht aan de Mexicaanse elite: Posada betichtte gegoede Mexicanen ervan de Europese stijl na te bootsen. ‘Todos somos calaveras,’ is een citaat dat vaak aan Posada wordt toegeschreven. Het betekent ‘we zijn allemaal skeletten’: onder al onze zelfgemaakte franje, zijn we allemaal hetzelfde.
In 1947 nam kunstenaar Diego Rivera het gestileerde skelet van Posada op in een muurschildering. De uitvoering van Posada kreeg een grote hoed en Rivera doopte de vrouw Catrina, wat straattaal was voor ‘de rijken.’ Inmiddels is de calavera Catrina, of ‘elegante schedel’, een van de bekendste symbolen van Día de los Muertos.
6. Mensen dragen kostuums tijdens Día de los Muertos
Veel mensen verkleden zich tijdens Día de los Muertos als skelet. Ook dragen veel feestvierders schelpen of andere accessoires waarmee lawaai kan worden gemaakt: deels om de spanning op te voeren, maar ook om de doden aan te roepen en ze tijdens de festiviteiten in de buurt te houden.
7. Straten zijn tijdens de Dag van de Doden versierd met papel picado
Ambachtslieden stapelen gekleurd vloeipapier op in tientallen lagen en perforeren de lagen vervolgens met hamer- en beitelpunten. Papel picado wordt niet alleen gebruikt tijdens de Dag van de Doden, maar speelt wel een belangrijke rol op de feestdag. Mensen draperen het kleurrijke papier rond altaren en in de straten, als symbool voor de kwetsbaarheid van het leven.
Nog niet uitgelezen? Schrijf je ook in voor de gratis nieuwsbrief van National Geographic en ontvang wekelijks de favoriete verhalen van de redactie in je mail.
