De 73-jarige Terry Selwood was aan het vissen voor de noordkust van New South Wales in Australië toen hij gewond zou zijn geraakt door een haai die uit het water sprong en op zijn boot landde. Volgens een deskundige komt dat zelden voor en heeft het mogelijk te maken met menselijke activiteiten.

Volgens Selwood was het water relatief rustig, en waren er geen vissen aan de oppervlakte te zien. Haaien springen gewoonlijk alleen op uit het water als ze op een prooi jagen die aan het wateroppervlak zwemt, aldus George H. Burgess, directeur van het International Shark Attack File in het Museum of Natural History van de University of Florida. Deze ‘bibliotheek’ bevat onderzoeksverslagen van meer dan zesduizend aanvallen door haaien die over de hele wereld plaatsvonden.

Selwood was niet bereikbaar voor commentaar, maar hij vertelde de Australian Broadcasting Company (ABC) dat hij aan het vissen was op snappers, die daar op de zeebodem leven. Als aas gebruikte hij Chileense pelsers, een haringsoort. Plotseling zag hij “een schim” op een meter hoogte over de boot vliegen.

De borstvin van de haai raakte zijn onderarm, waardoor hij viel en op handen en knieën terechtkwam.

“Daar zat ik dus, hij keek mij aan, ik keek hem aan, en toen begon hij te spartelen en te schudden en wist ik niet hoe snel ik op de boord van de boot moest gaan zitten,” vertelde Selwood aan de ABC.

De haai zou rond de honderd kilo hebben gewogen en zo'n tweeënhalve meter lang zijn geweest. Dat is flink, vergeleken bij een boot van nog geen anderhalve meter breed en net iets meer dan vier meter lang.

Grote witte haaien worden vaak met hun fikse hoeveelheid gekartelde tanden afgebeeld, maar het letsel van Selwood werd vooral veroorzaakt door de borstvin.

Anders dan de schubben van andere vissen, hebben de schubben van haaien wel iets weg van tanden. Kleine, platte, v-vormige schubben, huidtanden genoemd, zorgen ervoor dat haaien snel en stil kunnen zwemmen. Wie de pech heeft ermee in aanraking te komen, merkt dat het lijkt op grof schuurpapier. Selwood verklaarde tegenover de ABC dat bij het incident het vel van zijn onderarm af was geschuurd.

Selwood werd uiteindelijk gered door vrijwilligers van de kustwacht. De haai, die met een vorkheftruck van Selwoods boot moest worden getild, stierf tijdens het incident. Het dier werd naar het Department of Primary Industries gebracht. Dit overheidsinstituut zal het dode dier onderzoeken, om de leeftijd, geslacht en mogelijk de doodsoorzaak ervan vast te stellen.

Volgens Burgess is de meterhoge sprong over Selwoods boot een zeldzaam incident. De meeste sprongen die op tv en in films te zien zijn van haaien, zijn geënsceneerd door een lokzeehond achter een hard varende boot aan te slepen.

Volgens Burgess zijn er drie mogelijke verklaringen waarom een grote witte haai op een klein vissersbootje zou belanden: de haai sprong om onverklaarbare redenen zomaar uit het water, de haai zat achter een prooi aan die door Selwood werd binnengehaald, of de haai zat vast aan een vislijn en werd binnengehaald in de boot.

Burgess noemt een onverklaarbare sprong de minst waarschijnlijke oorzaak. Volgens hem is de meest logische verklaring dat de haai vastzat aan een vislijn.

Grote witte haaien zijn volgens de Australische wet een beschermde soort. Er mag niet meer gericht op de dieren worden gevist door commerciële of recreatievissers, maar er worden er nog veel gevangen, als toevallige bijvangst of voor de illegale handel.

Zonder een volledig onderzoek van het dode dier, waarbij sporen van een haak zouden kunnen worden gevonden, en meer informatie van Selwood, kunnen onderzoekers alleen gissen naar de oorzaak van het incident.

Grote witte haaien zijn op snelheid gebouwd en behoren tot de groep haringhaaien, of lamnidae, waar ook de makreelhaai en zalmhaai toe behoren. Tijdens het jagen op een prooi kan deze soort snel zijn spieren opwarmen, waardoor ze een korte, felle sprint kunnen trekken. Door die snelheid, in combinatie met hun krachtige staart, kunnen ze uit het water springen.

“Hoe het ook zit, die haai sprong niet om die man te pakken,” stelt Burgess over het incident met Selwood.

De grote witte haai, die nu door de International Union for the Conservation of Nature wordt aangemerkt als kwetsbaar, was ooit een ernstig bedreigde diersoort. Door de commerciële vraag naar hun vinnen en tanden nam hun aantal tussen de jaren 60 en 80 af met 73 procent.

Nu dat aantal weer stijgt en de populatie weer groter wordt, neemt ook de kans toe op confrontaties met mensen.

Burgess merkt op dat mensen in ondiep water in de buurt van zeehondenkolonies de meeste kans lopen om in haaienterritorium te belanden. “Onze recreatiegebieden zijn hun eetkamers,” zegt hij.