In deze tijd horen we meestal slecht nieuws over de Afrikaanse leeuw, want in zijn hele verspreidingsgebied gaat deze soort achteruit. Maar Thiessen K. Musaah uit Nakuru (Kenia) beurde ons op met zijn vraag over de vachtkleur van leeuwen.

Hij vroeg waarom er in het Zuid-Afrikaanse Kruger National Park leeuwen zijn met een ‘lichtbruine tot witgouden’ vacht, terwijl hun verwanten in Kenia en Tanzania een ‘lichtbruine tot goudbruine’ vacht hebben?

Welnu, een bekende genetische mutatie kan een zogenaamde ‘witte leeuw’ opleveren, die niet echt wit is maar heel lichtbruin, legt Leslie Lyons uit, kattengeneticus aan de University of Missouri.

Hoewel sommige mensen misschien denken dat deze leeuwen albino’s zijn, zijn ze dat niet. Echte albino’s kunnen geen enkel pigment produceren, vandaar dat ze wit zijn en roze ogen hebben: de bloedvaten die normaliter door de kleur van de ogen worden gemaskeerd, zijn nu duidelijk te zien. (Bekijk deze foto’s van bijzondere albino’s en ongebruikelijk witte dieren.)

Het gen is “als blauwe ogen in een populatie van Zuid-Europeanen – een paar mensen hebben ze, maar de meesten niet,” zegt Craig Packer, directeur van het Lion Research Center van de University of Minnesota en ontvanger van een onderzoeksbeurs van de National Geographic Society.

Katten-inteelt

Maar het ‘witte’ gen kan ook een nadeel voor leeuwen zijn, bijvoorbeeld omdat ze bij het besluipen van hun prooi meer opvallen, zegt Boone Smith, een onafhankelijk onderzoeker van grote katachtigen uit Idaho.

Dus over een langere periode zijn deze witte leeuwen minder succesvol bij de jacht en zal het “witte genoom steeds zeldzamer worden en verdwijnen,” legt hij uit.

Maar dat wil nog niet zeggen dat ze nooit meer zullen voorkomen.

“Als een bepaald kenmerk niet meer zichtbaar is, betekent het nog niet dat de genen er niet meer zijn,” zegt Smith. Als een mannetje en een vrouwtje met hetzelfde recessieve gen met elkaar paren, dan kan de ongebruikelijke kleur weer opduiken in de gedaante van hun welp – ook al gebeurt dat zeer zelden.

Lyons zegt dat recessieve kenmerken vaker voorkomen in gebieden waar veel inteelt plaatsvindt, zoals in de Ngorongoro-krater in Tanzania.

De grote katten in deze krater, die ruim 600 meter diep is en een oppervlakte van 300 vierkante kilometer beslaat, leven afgesneden van de meeste andere leeuwen en hebben diverse gezondheidsproblemen, zoals afwijkend sperma, zegt Packer.

Manenkwestie

Nu we het toch over de vachtkleur van leeuwen hebben: ook de kleur van leeuwenmanen kan variëren, van lichtbruin tot zwart.

Hoewel de kleur van de leeuwenmanen genetisch bepaald kan zijn, kunnen ook omgevingsfactoren een rol spelen.

“Normale leeuwen produceren in bepaalde omstandigheden meer melanine in hun manen, bijvoorbeeld als ze meer testosteron produceren in perioden dat ze veel te eten hebben en met weinig hitte te kampen hebben,” zegt Packer, die in 2002 onderzoek deed naar de kleur van leeuwenmanen.

Donkere manen zijn warmer voor de mannetjes – en ook op een andere manier ‘hot’: leeuwinnen blijken een sterke voorkeur te hebben voor langere en donkerder manen, misschien omdat het een teken van meer testosteron en een betere gezondheid is.

Niet alleen mannetjes hebben overigens manen. Hoewel het zeldzaam is, worden rond de Mombo-kampementen in de Okavangodelta in Botswana geregeld leeuwinnen met manen gespot.

Heb je een vraag over de rare en woeste dierenwereld? Tweet me of bezoek me op Facebook. In de rubriek ‘Vreemde Dierenvragen van de Week’ wordt elke zaterdag antwoord gegeven op jullie vragen.

De hele maand februari staat in het teken van de grote katachtigen. Ontdek hier alles over Big Cat Month.