Veel mensen hebben geprobeerd om hun kont groter dan wel kleiner te doen lijken, maar wat ze ook doen – niets dus – kan tippen aan wat de vieroogkikker Physalaemus nattereri klaarspeelt.

Het flamboyante achterste van deze kikker is echter bedoeld om af te schrikken, niet om aan te trekken.

We vroegen ons af waarom zo’n heerlijk vreemde amfibie door zowel mensen als roofdieren met rust wordt gelaten.

Opgepompt gezicht

Voor zover bekend kruipen er op aarde 123 soorten kikkers met waarschuwingskleuren rond. Zo’n beschildering – ‘aposematische kleuring’ genoemd – is bij deze dieren op de rug of de onderbuik te vinden, zegt João Tonini, postdoctoraalstudent aan de Harvard University en medewerker van het Projeto Bromeligenous, een onderzoek waarin de relatie tussen de Braziliaanse kikkers en bromeliaplanten wordt bestudeerd.

Bij sommige soorten, zoals de dodelijke pijlgifkikkers, zijn de felle kleuren een duidelijk signaal aan roofdieren: “Ik ben gevaarlijk, ik laat niet met me sollen,” zegt Arturo Muñoz Saravia, doctoraalstudent aan de Universiteit Gent en coördinator van het Bolivian Amphibian Initiative.

Andere, niet-giftige soorten doen alsof ze heel gevaarlijk zijn en hopen zo roofdieren af te schrikken.

Een van de manieren om er nog angstaanjagender uit te zien, zijn een paar grote stippen die doen denken aan ogen. Dat is de tactiek van de vieroogkikker – die inheems is in Bolivia, Brazilië, Argentinië en Paraguay – en de Chileense vieroogkikker (Pleurodema thaul) uit dezelfde familie, legt Tonini uit.

De oogstippen helpen om de aandacht van de kop van de kikker af te leiden. Ook kunnen deze kikkers hun lichamen oppompen, waarmee ze tegen roofdieren zeggen: “Ik ben groter dan je denkt, dus probeer me niet op te eten!” zegt Muñoz Saravia.

In opgeblazen toestand lijkt de piepkleine kikker in de ogen van roofdieren (waaronder vogels, slangen, neusberen en de franjelipvleermuis) misschien op een flinke slang.

Als een belager toch probeert een kikker op te eten, hebben ze een Plan B: gif. De waarschuwingen van de opgeblazen kikkertjes zijn dus geen gebakken lucht…

“Onder de oogstippen liggen grote macroklieren vol gif,” zegt Tonini. Daaruit sijpelt een vloeistof die kenmerkende melkwitte vlekken op de zwarte huid direct onder de oogstippen veroorzaakt. Eén enkele kikker bevat genoeg gifstoffen om 150 muizen te doden.

Maar deze kikkers zijn alleen maar dodelijk voor kleinere roofdieren, niet voor mensen – hoewel je het waarschijnlijk niet leuk zult vinden als je er eentje zou oppakken en daarna je ogen zou uitwrijven, zegt Muñoz Saravia. Het handige van het gif is dat het de kikker de gelegenheid geeft levend en wel te ontsnappen.

Zijn vieze smaak zorgt ervoor dat roofdieren de kikker voortaan met rust laten. Als een roofdier genoeg van het gif binnenkrijgt, wordt het duizelig en misselijk, waardoor de kikker tijd heeft om te ontsnappen, aldus Muñoz Saravia.

Een beetje geluk

Het kleine formaat van de vieroogkikker helpt hem ook om weg te komen, vertelt Muñoz Saravia, en kan het diertje nog op een andere manier beschermen.

In een tijd dat veel kikkersoorten met uitsterven worden bedreigd, doen deze koele kikkers het momenteel redelijk goed, ondanks een lichte teruggang in hun aantallen, aldus de International Union for Conservation of Nature.

Vieroogkikkers planten zich snel voort en door hun geringe omvang zijn ze voor roofdieren lastig op te merken. Saravia denkt dat hun aantallen mede in stand blijven omdat ze niet als huisdieren worden gevangen.

“Het zijn kleine, bruine beestjes,” zegt hij, en dus zijn ze voor huisdierbezitters niet zo interessant als de verwante pijlgifkikkers.

Soms is het slim om je talenten verborgen te houden totdat je ze nodig hebt. En het showen van een opblaasbaar en giftig achterste met grote ogen erop – dat is zeker een talent.

Heb jij een vraag over de vreemde en woeste dierenwereld? Stuur me een tweet of bezoek me op Facebook. In de rubriek ‘Vreemde Dierenvragen van de Week’ wordt elke week antwoord gegeven op jullie vragen.