Kamelen worden vaak ‘woestijnschepen’ genoemd en werden ruim drieduizend jaar geleden gedomesticeerd. Deze dieren kunnen elke dag bijna honderd kilo over een afstand van dertig tot veertig kilometer vervoeren en draven net zo snel als paarden. Hun anatomie is aangepast aan de extreme omstandigheden van de woestijn – van gekloven hoeven en extra lange wimpers tot een bek waarmee ze cactussen kunnen eten.
In de bijgaande video is te zien hoe twee tamme dromedarissen – Baby en Nessie genaamd – bij Tucson (Arizona) op een stekelige schijfcactus kauwen. De dieren manipuleren het voedsel met hun stevige en gespierde tong en flexibele lippen, en de twee helften van hun gespleten bovenlip bewegen onafhankelijk van elkaar om bij de planten te kunnen komen.
Het mag duidelijk zijn dat de plant door zijn vijftien centimeter lange stekels lastig is te verorberen. Dus is de binnenkant van de kamelenbek bezaaid met verhoogde, kegelvormige verhardingen genaamd papillen. Meerdere soorten hebben papillen in de bek, op de binnenkant van de wangen en op de tong, waardoor ze voedsel beter in de gewenste richting (meestal de slokdarm) kunnen verplaatsen.
Een mond vol papillen
Volgens Alex Warnock uit Arizona, eigenaar van de kamelen op de video, hebben kamelen een verhard verhemelte waartegen ze het voedsel met hun tanden vermalen.
“Het werkt een beetje als een vijzel met een stamper,” legt ze uit.
Door de roterende kauwbeweging van de kameel wordt overal druk op de cactus uitgeoefend, terwijl de stekels met behulp van de papillen verticaal door de keel worden geschoven. Op die manier wordt de kameel niet gestoken als hij de cactus inslikt.
De papillen van kamelen bestaan deels uit keratine, het harde materiaal waaruit ook menselijke nagels zijn opgebouwd. Volgens Luis Padilla, directeur dierenwelzijn van de Saint Louis Zoo, voelen de papillen bijna aan als plastic knobbeltjes. Gezonde papillen beschermen de binnenzijde van de wangen en de bek tegen schrammen en wondjes, terwijl botte of zwerende papillen op een ziekte kunnen duiden.
Hoewel kamelen fysiek in staat zijn cactussen te eten, kunnen ze door het kauwen op cactusbladeren wondjes oplopen. Toch kiezen ze vaak voor het ongemak en de pijn om van de stevige groene cactusbladeren te kunnen genieten. In het Midden-Oosten, de regio waarmee kamelen normaliter worden geassocieerd, is de Amerikaanse schijfcactus niet inheems, maar er groeien wel harde, doornachtige planten die eveneens door kamelen worden gegeten.
“Als wij mensen dat zouden doen, zou het pijn doen,” zegt Warnock. “Maar ook wanneer een kameel het doet, is het niet erg comfortabel. Toch kiezen Baby en Nessie als ze de kans krijgen altijd voor de schijfcactus. Ze schijnen er dol op te zijn.”
Ook andere dieren, waaronder mensen, hebben papillen. Menselijke papillen op de tong bevatten smaakreceptoren, maar ze zijn veel kleiner dan de papillen van kamelen omdat ze in de loop van de evolutie zijn aangepast aan een ander dieet. Bij veel visetende vogels, reptielen en vissen is het spijsverteringskanaal bedekt met papillen.
Warnock zegt dat ze haar kamelen voert met een vast dieet van hooi, watermeloen, ananas en appel. Ze zijn gewend aan voer met een lage voedingswaarde en om ze te beschermen tegen spierafbraak, vult ze hun dieet aan met selenium en vitamine E.
Andere aanpassingen
De vreemde bultjes in de bek van de kameel zijn niet de enige kenmerken die bij deze dieren zijn geëvolueerd om ze aan het leven in de woestijn aan te passen. Met een knipvlies of derde ooglid beschermen ze hun ogen tegen zandstormen, terwijl het zand ook wordt geweerd met behulp van borstelige wenkbrauwen en een dubbele rij extra lange wimpers.
Kamelen kunnen hun neusgaten sluiten, en onder hun grote, brede voeten zitten dikke eeltkussens die al naar gelang het terrein uitdijen en inkrimpen, waardoor kamelen zowel door woestijnzand als over rotsachtig terrein kunnen lopen.
Evenals koeien zijn kamelen herkauwers, wat betekent dat hun deels verteerde voedsel uit de maag wordt opgegeven en in de mond nogmaals wordt gekauwd. Als kamelen zich bedreigd voelen, spugen ze – een reactie die wordt afgekeken van andere kamelen en die meer doet denken aan braken dan spugen. Wanneer kamelen spugen, blazen ze hun wangen op en geven ze speeksel en maaginhoud op. Het is bedoeld om een bedreiger te verrassen, verwarren en af te schrikken.
Warnock raakte een tiental jaren geleden door kamelen gefascineerd toen ze voor het eerst de film Lawrence of Arabia zag. Ze werd dol op de dieren en kocht niet lang daarna Baby en Nessie.
“Ze komen over als een deel van de oudheid,” zegt Warnock. “Het is echt een heel romantische diersoort.”
