Op de Afrikaanse savanne krijgen dieren weinig gelegenheid om te leren. Alleen de sterksten overleven en de rest valt waarschijnlijk ten prooi aan vraatzuchtige roofdieren. De geboorte van een giraffe maakt deze meedogenloze werkelijkheid duidelijk.

Giraffemoeders zijn ongeveer vijftien maanden drachtig. Deze langdurige draagtijd is nodig om de kalven in de veiligheid van de baarmoeder sterk te laten ontwikkelen. De meeste pasgeboren giraffekalfjes wegen zo’n honderd kilo en zijn bijna twee meter lang.

Bij de geboorte valt een kalf op de grond, maar het dier mag geen tijd verliezen om op eigen poten te kunnen staan. Giraffekalveren kunnen doorgaans binnen een halfuur na de geboorte op hun hoge poten staan. In de bijgaande video zijn de eerste momenten van het leven van een giraffe te zien. Hoewel dit soort beelden net zo schattig zijn als die van peuters die hun eerste onzekere stapjes zetten, betekenen deze momenten voor een giraffe het verschil tussen leven en dood.

Loopwonder

Je kunt dieren afzetten op een schaal waarmee de hulpeloosheid of relatieve zelfstandigheid van hun pasgeboren jongen wordt aangegeven. Tot de eerste groep, de hulpeloze ‘nestblijvers’ (of altriciale dieren), behoren pasgeborenen die nog niet kunnen lopen of vliegen en intensieve verzorging nodig hebben, net als mensenbaby’s. Maar de tweede groep, de zelfstandige ‘nestvlieders’ (of precociale dieren) – waartoe ook de giraffen behoren – gaan er meteen tegenaan.

Volgens neurowetenschapper Jean-Marie Graïcvan de Italiaanse Università degli Studi di Padova, die onderzoek naar de hersenen van giraffen heeft gedaan, zijn deze dieren bij hun geboorte al “mini-volwassenen.”

“Het zenuwstelsel is bij de geboorte al klaar, te vergelijken met dat van een één jaar oud mensenkind, dat al kan lopen,” zegt hij. Anders dan bij een pasgeboren mensenbaby is de ‘piramidebaan’ in de hersenen van een giraffe bij de geboorte voldoende ontwikkeld om opdrachten aan de spieren te geven.

De tijd die een gemiddelde pasgeboren giraffe nodig heeft om te kunnen lopen is zelfs tienduizendmaal korter dan die voor een gemiddeld kind. Hoewel deze vergelijking niet helemaal eerlijk is, gezien de grote verschillen tussen giraffen en mensen, is ze wel veelzeggend. Een van de redenen waarom mensenbaby’s zoveel tijd nodig hebben voordat ze kunnen lopen, is omdat ze met een relatief groot hoofd – met daarin het kostbare brein – worden geboren. Bij de mens en andere primaten is veel energie voor de vroege ontwikkeling in de hersenen geïnvesteerd.

Maar bij giraffen en andere hoefdieren die als prooi voor veel roofdieren dienen, is die energie geïnvesteerd in de ontwikkeling van de spieren. Voor deze dieren is het zogezegd belangrijker om snel te zijn dan slim.

En gelijk hebben ze, want het sterftecijfer voor pasgeboren giraffen kan in gebieden met relatief veel roofdieren op vijftig procent of hoger liggen, zegt Stephanie Fennessy, medeoprichter van de Giraffe Conservation Foundation.

Bedreigd

Voor jonge giraffen behoren leeuwen en hyena’s tot de gevaarlijkste roofdieren. Bij een aanval gaat de moeder met haar poten boven haar kroost staan en schopt ze hard in de richting van de aanvallers. Giraffemoeders zijn experts in het verbergen van hun kalveren, maar ze hebben ook voedsel en water nodig, zodat ze per dag urenlang niet bij het kalf kunnen zijn. Tijdens die afwezigheid is een kalf kwetsbaar voor aanvallen van roofdieren.

De combinatie van een hoog sterftecijfer en een dracht van vijftien maanden roept de vraag op of deze situatie in evolutionaire zin wel haalbaar is. “Die eerste wankele stapjes en bewegingen van een pasgeboren kalf zouden signalen kunnen zijn die roofdieren aantrekken,” zegt Fred Bercovitch, directeur van de ngo Save the Giraffen. En inderdaad: waarom worden pasgeboren giraffekalven niet beter verborgen?

Volgens Bercovitch komt dit waarschijnlijk omdat een kalf kort na de geboorte zijn moeder moet volgen om voedsel te vinden. Het is dus beter om – zij het wat onhandig – achter moeder aan te strompelen dan achter te blijven.

Afgezien van roofdieren worden giraffen ook geconfronteerd met het gevaar van stropers, die uit zijn op giraffekoppen als trofeeën en op giraffestaarten, die in sommige gemeenschappen als statussymbool gelden. Nu habitats voor giraffen steeds meer verbrokkeld raken, er meer ziekten rondgaan en meer giraffen worden gestroopt, gaat de populatie giraffen snel achteruit. Vanaf 2016 wordt de giraffe door de International Union for Conservation of Natureals ‘kwetsbaar’ voor uitsterving beschouwd.

Helaas kunnen deze loopwonders niet ontsnappen aan de bedreiging door de mens.

Bekijk ook: ‘10 weetjes over giraffen’

Dit artikel werd oorspronkelijk in het Engels gepubliceerd op NationalGeographic.com