Een platvis verplaatst zich over de zeebodem zonder poten, maar doet daarbij de beweging na van het dier met de meeste poten op aarde. Uit nieuwe video-analyses blijkt dat de bijzondere vorm van voortbeweging van de vissen opvallend veel weg heeft van die van miljoenpoten.
En dat is dan weer iets vreemds aan platvissen, die eruitzien als gewone vissen die op hun zij zijn gelegd en met een deegroller zijn bewerkt. Aan het begin van hun leven zien de dieren eruit als gewone vissen. Maar al snel ondergaan ze een Picasso-achtige metamorfose.Het kraakbeen en de botten in hun kop verdraaien en veranderen. Een van de ogen gaat aan de wandel, om zich bij zijn collega aan de andere kant van de kop te voegen.
Die veranderingen maken van platvissen - een groep waar onder meer bot, tong en heilbot toe behoren - de “meest asymmetrische organismen op aarde,” stelt Claire Fox, een promovendus die zich aan de Cornell University in Ithaca in de Amerikaanse staat New York bezighoudt met de voortbeweging van vissen. “Platvissen zijn eigenlijk een soort wangedrochten.”
Hun eigenaardigheden komen voort uit hun aanpassing aan het leven op de zeebodem. De dieren hebben lange, vingerachtige vinstralen die uitsteken vanaf de rand van hun platte lijf en die in de verte lijken op de vele poten van een miljoenpoot. Als ze naar voren willen bewegen, gebruiken ze een aantal vinstralen om een 'vinvoet' te vormen als een contactpunt om zich tegen de zeebodem af te zetten, schrijven Fox en haar collega's deze maand in het tijdschrift Zoology.
Dit lijkt sterk op de manier waarop miljoenpoten lopen. Beurtelings worden paren poten opgetild, waardoor er een beweging ontstaat die naar achteren golft en het dier naar voren stuwt.
Onderwaterwandelaars
Toch moet je oppassen welke terminologie je gebruikt, stelt Brooke Flammang, een expert in de biomechanica van vissen die verbonden is aan het Amerikaanse New Jersey Institute of Technology. “Lopen houdt in dat je je eigen lichaamsgewicht draagt,” zegt ze. Onder water is daar nooit echt sprake van, omdat het gewicht van het dier deels wordt ondersteund door de opwaartse kracht.
Hoewel het dus officieel geen lopen mag heten, zijn er verschillende soorten vissen, zoals haaien,roggen en longvissen, die regelmatig een loop-achtige beweging maken onder water.De vinnen die ze normaalgesproken gebruiken om zich mee door het water te stuwen, doen ook dienst als een soort ledematen. Daardoor kunnen ze zich over de zeebodem verplaatsen op een manier die lijkt op de wijze waarop dieren met vier poten op het land lopen.
Op het scheve lijf van een platvis zitten de vinnen die als ledematen fungeren bij andere ‘lopende’ soorten, niet meer op de goede plek om zich over de bodem te kunnen verplaatsen. Daarom vroeg Fox zich af hoe deze vreemde wezens zich voortbewogen over de zeebodem.
Om dat te onderzoeken, filmde ze exemplaren van zes platvissoorten die ze uit de Puget Sound had gehaald terwijl de dieren manoeuvreerden over de bodem van een aquarium van de Friday Harbor Laboratories van de University of Washington. Tot haar verrassing zag ze dat de beweging die door de vinstralen golfde, leek op de voortbeweging van miljoenpoten.
Golven maken
Het idee dat platvissen en miljoenpoten uiteindelijk op dezelfde manier uitkwamen om zich voort te bewegen, is heel fascinerend, vertelt Flammang. “Het blijkt dus gunstig te zijn voor de voortbeweging als je je lijf van de grond kunt tillen en kunt bewegen zonder dat voort te hoeven slepen, of je nu onder water leeft of op het land,” stelt zij.
“Veel organismen, met een onderling heel verschillende morfologie, blijken dit gedrag te vertonen. Dat maakt het extra cool om te vergelijken hoe ze dat doen.”
Bekijk ook: De grappige reacties van onderzoekers op een bizarre diepzeevis
Bekijk ook deze zeldzame video: kameelspin versus miljoenpoot
Dit artikel werd oorspronkelijk in het Engels gepubliceerd op NationalGeographic.com
