Dit blauwogige, sierlijke en uitbundige hondenras heeft een schattige snuit die je niet snel zult vergeten. En wetenschappers zullen liefhebbers van deze honden nu doen kwispelen, want ze hebben aanwijzingen gevonden voor de oorzaak van dit in het oog vallende kenmerk.
Ze wisten dat blauwe ogen bij sommige hondenrassen in verband staan met de vachtkleur, zoals bij het gevlekte ‘merle’-patroon van de Australische herder. Maar waarom hebben andere hondenrassen soms zulke doordringend blauwe ogen, waaronder de bijzondere en populaire Siberische husky? (Lees ook: Hoe worden husky’s getraind tot sledehonden?)
Wetenschappers van een startup voor genetische tests onderzochten de kwestie nader door te kijken naar andere eigenschappen (dan alleen vachtkleur) die met blauwe ogen in verband zouden kunnen staan.
Bij het grootste onderzoek waarin het complete genetische profiel van verschillende hondenrassen met elkaar werd vergeleken, ontdekten de onderzoekers een genetische mutatie die mogelijk verantwoordelijk is voor blauwe ogen bij honden. Het onderzoek werd vorige week in het tijdschrift PLOS Genetics gepubliceerd door Adam Boyko en Aaron Sams van het bedrijf Embark Veterinary, Inc.
De onderzoekers testten het DNA van ruim zesduizend honden waarvan de baasjes een DNA-testkit hadden gekocht om het hondenras van hun huisdier te kunnen vaststellen en om mogelijke gezondheidsrisico’s bij de honden op het spoor te komen. De studie kon zo omvangrijk worden opgezet omdat de onderzoekers toegang hadden tot de uitgebreide databases die waren opgebouwd met behulp van de testkits en de bereidheid van de baasjes om aan een online-onderzoek mee te doen waar ze ook foto’s van hun huisdieren konden delen.
De wetenschappers ontdekten dat een genetische verandering of mutatie in de buurt van een gen genaamd ALX4, oftewel het ‘hondenchromosoom 18’, sterk samenhangt met de blauwe ogen van Siberische husky’s.
Bij genen draait het allemaal om oorzaak en gevolg, als dominosteentjes die achter elkaar omvallen, zegt geneticus Kristopher Irizarry van het College of Veterinary Medicine van de Western University of Health Sciences in Californië en Oregon. “Het ene gen schakelt het volgende gen in of schakelt een ander gen uit. Of een gen schakelt tien andere genen uit en zet andere genen aan,” legt hij uit. “Genetica is een gecompliceerd spinnenweb van aanleiding en gevolg, waarbij volgorde en tijdsduur van doorslaggevend belang zijn.”
De wegen die naar blauwe ogen leiden
Blauwe ogen worden aangetroffen bij meerdere hondenrassen, waaronder de Old English-herder, de bordercollie en de Welsh corgi’s, zegt Irizarry. Maar bij deze rassen is het kenmerk van blauwe ogen als recessieve eigenschap overgeërfd, wat betekent dat er twee gemuteerde kopieën van het betreffende gen nodig zijn geweest om de blauwe ogen te veroorzaken.
Volgens hem worden blauwe ogen bij mensen veroorzaakt door een genetische variant van het genenpaar HERC2 en OCA2.
Volgens Irizarry lijkt de mutatie van het ALX4-gen bij Siberische husky’s te leiden tot een lagere pigmentproductie in de ogen. Door dit tekort aan pigment lijken de ogen blauwer.
“Er bestaat dus geen blauw pigment. Het gaat erom hoe het licht het oog binnenvalt en door het oog wordt weerkaatst – dat doet de ogen blauw lijken, zoals ook de hemel blauw lijkt hoewel de lucht zelf helemaal niet blauw is,” zegt Irizarry.
Volgens een van de auteurs van de nieuwe studie, hoofwetenschapper Aaron Sams van Embark Veterinary, Inc., zorgt het type mutatie dat bij deze studie is gevonden – in dit geval de verdubbeling van een stukje genetische informatie – er ook voor dat sommige driekleurige Australische herders blauwe ogen hebben, een fenomeen dat vóór deze studie nog niet was verklaard.
DNA-bonanza
Een van de opvallendste aspecten aan dit onderzoek is volgens Irizarry het feit dat de wetenschappers met zo’n grote hoeveelheid gegevens konden werken. Bij een ander onderzoek waaraan hij werkt, met het doel om meer inzicht te krijgen in neurologische ziekten bij Duitse herders, was het afnemen van DNA-monsters bij veertig honden al een hele opgave: er moest veel met apparatuur worden gesleept en rondgereden voordat alle monsters waren afgenomen.
“Nu hadden we zesduizend mensen die zelf DNA-monsters bij hun honden afnamen en naar een centrale plek opstuurden en die bovendien alle kenmerken van hun honden online op een formulier invulden – dat is baanbrekend in de genetica van de 21e eeuw,” zegt hij.
Bridgett vonHoldt, biologe aan de Princeton University, is het daarmee eens. “Het is geweldig dat een privébedrijf toestemming van eigenaars kan krijgen om monsters voor twee doeleinden te gebruiken: het oorspronkelijke commerciële doel plus aanvullend wetenschappelijk onderzoek,” schreef zij in een e-mail.
Een ander voordeel is dat baasjes kunnen bijdragen aan wetenschappelijk onderzoek naar hun huisdieren, zegt Irizarry. Het is een belangrijke stap voor de betrokkenheid van gewone burgers bij de wetenschap. “De huisdieren van deze baasjes inspireerden niet alleen tot het onderzoek, ze droegen ook DNA bij. Dat is gewoon cool.”
Lees ook: Hoe worden husky’s getraind tot sledehonden?
Bekijk ook: De gezichtsuitdrukking van honden verandert als er naar ze wordt gekeken
Dit artikel werd oorspronkelijk in het Engels gepubliceerd op NationalGeographic.com
