Als je je leven zou kunnen wijden aan het redden van één diersoort, welke zou je dan kiezen?
National Geographic stelde die vraag via Facebook aan zijn internationale lezers, en het antwoord dat het meest werd gegeven, was enigszins verrassend: de bij. Het insect versloeg daarmee (met groot verschil) andere charismatische soorten als de olifant, de tijger, de walvis en de ijsbeer, die op de plekken vier tot en met vijf eindigden.
Veel mensen lieten weten hoe belangrijk ze deze insecten vonden voor ecosystemen en hun bewoners. Driekwart van al onze gewassen zijn afhankelijk van bestuivers als de honingbij om zich te kunnen voortplanten. Zoals een lezer opmerkte: “Als de bijen verdwijnen, verdwijnen wij allemaal.”
Uit een recent review dat in het tijdschrift Biological Conservation verscheen, bleek dat bijna de helft van alle bijensoorten in de wereld met uitsterving wordt bedreigd. Zeven wilde bijensoorten op Hawaï, die vanwege de komst van invasieve soorten en habitatverlies ernstig in aantallen zijn teruggelopen, waren in 2016 de eerste bijensoorten die beschermd moesten worden in het kader van de Amerikaanse Endangered Species Act.
De achteruitgang van de bij wordt veroorzaakt door habitatverlies en vervuiling, waaronder met landbouwbestrijdingsmiddelen als neonicotinoïden. (Lees ook: Waarom insectenpopulaties kelderen – en waarom dat zorgwekkend is.)
Het op één na meest gegeven antwoord was de olifant, die door mensen wordt gewaardeerd om zijn schranderheid en sociale bestaan in grote familiegroepen. De dieren worden tot de slimste van het dierenrijk gerekend en hebben een zeer complex sociaal leven met contacten tussen diverse ‘olifantenculturen’. Ook kunnen ze de leeftijd en etnische afkomst van mensen uit hun stemmen afleiden en gebruiken ze werktuigen.
In een eerdere opiniepeiling, in 2018, kwamen tijgers als de meest charismatische dieren uit de bus. Alle tijgersoorten worden met uitsterving bedreigd en van de populairste soort, de Bengaalse tijger, leven nog maar drieduizend exemplaren in het wild. Een veel groter aantal Bengaalse tijgers wordt overal ter wereld in gevangenschap gehouden.
Zeldzame favorieten
Het zal geen verrassing zijn dat de meeste dieren die door lezers werden genoemd, met uitsterving worden bedreigd, hoewel veel mensen dat misschien niet eens beseften. Uit een studie die in 2018 in het vakblad PLOS ONEverscheen, werd op basis van de antwoorden van duizenden respondenten een lijst van de meest charismatische dieren opgesteld. De auteurs van die peiling vroegen mensen of ze de dieren kenden die door de International Union for Conservation of Nature werden aangeduid als kwetsbaar voor uitsterving of als (ernstig) met uitsterving bedreigd.
Hoewel de meeste mensen wel wisten dat ijsberen en tijgers met uitsterving worden bedreigd, besefte een groot deel van de respondenten niet dat dit ook voor olifanten (een derde van de respondenten hadden het onjuist) en leeuwen (58 procent) gold.
Gelukkig hebben bewustwording en publieke acties de nodige invloed. In sommige delen van India en Nepal zijn de tijgerpopulaties sinds 2010 weer in aantallen toegenomen, hoewel ze elders afnamen, bijvoorbeeld in Zuidoost-Azië.
Veel mensen antwoordden ook dat ze graag de mens wilden redden of dat de mens de enige diersoort is die niet de moeite waard is om te redden.
Sterker nog, van alle ‘diersoorten’ werd de mens het vaakst genoemd, en in veel commentaren maakten respondenten zich kwaad over de schadelijke invloed van de mens op de in het wild levende dieren.
Dit artikel werd oorspronkelijk in het Engels gepubliceerd op NationalGeographic.com
