In een troep leeuwen draait het allemaal om de leeuwinnen. Zij vangen het grootste deel van het voedsel en bewaken het territorium tegen indringers – meestal andere vrouwtjes die in de buurt leven en hun eigen territorium willen uitbreiden.
“De vrouwtjes vormen de kern en zijn het hart en de ziel van een troep. De mannetjes komen en gaan,” zegt Craig Packer, een van ’s werelds meest vooraanstaande leeuwenonderzoekers en directeur van het Lion Research Center van de University of Minnesota.
Maar tenzij je een grote fan van The Lion King bent, weet je waarschijnlijk niet hoe de moeder van Simba heet. Alle mannetjesleeuwen hebben belangrijke en memorabele rollen in de film: Simba, de hoofdfiguur die is voorbestemd om koning der dieren te worden. Zijn vader Mufasa, die na zijn dood wordt opgevolgd door Simba’s oom, Scar met de zwarte manen, die al langer op de troon aast. Maar Simba’s moeder? Hoe heette zij ook alweer?
Haar rol in de film is zó onbeduidend dat je haar zo weer vergeet. Haar naam is Sarabi en als ze de koningin van een échte troep leeuwen zou zijn, zou ze heel wat meer dan een bijrol spelen. Leeuwentroepen zijn matriarchale gemeenschappen waarin de mannetjes nooit lang genoeg blijven rondhangen om het soort sterke familiebanden te vormen dat je ziet in de Disney-film, waarvan een geheel nieuwe remake op 17 juli in première is gegaan. (De Walt Disney Company heeft een meerderheidsbelang in National Geographic Partners.)
“De vrouwtjes bakenen hun territorium af. Ze zijn er opgegroeid en hebben hun hele leven lang de buren horen brullen,” zegt Packer, die werkt met een beurs van de National Geographic Society. En als hun troep te groot wordt, zullen ze in de buurt zelfs een nieuw territorium markeren waar hun dochters hun eigen troep kunnen beginnen. Volgen Packer zijn 99 procent van alle leeuwen in een troep vrouwtjes die met elkaar verwant zijn.
Mannetjes komen en gaan
Daarentegen leiden de mannetjes een zwervend bestaan. Ze komen en gaan, terwijl ze veel tijd besteden aan het bevechten van andere mannetjes, en mannelijke welpen leren hoe ze kunnen overleven als ze op een goede dag hun troep zullen verlaten. Mannetjes kunnen niet in hun eigen troep blijven, omdat ze verwant zijn aan alle leeuwen in die groep.
“Stel dat Simba terugkomt en dat de grote beloning voor zijn thuiskomst en zijn heldenrol binnen de troep bestaat uit een huwelijk met Nala. Maar wacht even, zij is zijn zuster. Ooeps....,” zegt Packer. “Als hij inderdaad zou thuiskomen en het dominante mannetje zou worden, dan zou hij het niet alleen met zijn zuster doen, maar ook met zijn tantes, z’n moeder, grootmoeder en nichten. Met alle vrouwtjes in de troep.”
Daarom vertrekken mannetjesleeuwen altijd weer en gaan ze op zoek naar een nieuwe troep, om te voorkomen dat er te weinig genetische diversiteit ontstaat en natuurlijk om een iets verheffender leven te leiden. “Simba zou zijn vertrokken en nooit meer zijn teruggekeerd,” zegt hij.
Mannetjesleeuwen trekken zelden in hun eentje rond. Omdat de rivaliteit tussen de verschillende troepen zo hevig is, zwerven alle mannetjes met één of meer andere mannetjes rond, zodat ze elkaar kunnen beschermen. “Je hebt een paar wapenbroeders nodig om het hoofd te bieden aan de uitdagingen van andere mannetjes die jouw familie willen overnemen en jouw welpen willen doden,” zegt Packer. Volgens hem zou de rivaliteit tussen Mufasa en Scar in het echt nergens op slaan, omdat hun troep gewoon door een andere coalitie van mannetjes zou worden overgenomen als ze niet zouden samenwerken.
Volgens Packer is de rivaliteit rond een troep dusdanig hevig dat een team van mannetjesleeuwen zelden langer dan twee of drie jaar een territorium kan behouden (misschien iets langer, als de groep uit vier of vijf mannetjes bestaat). “De mannetjes leven een snel en turbulent leven,” zegt hij. Het is een cyclisch bestaan – ze maken baby’s en “krijgen af en toe de geest en doden dan een heel grote prooi, zoals een buffel of een giraffe, hoewel daarvoor geen enkele strategie nodig is, want ze trekken de dieren gewoon omver,” zegt hij. Verder jagen ze andere mannetjes weg zo lang ze dat kunnen. En als ze zo’n gevecht verliezen, trekken ze weer verder en gaan op zoek naar een andere troep.
Kwaliteitsmanen
Intussen leiden de zusters van de troep gewoon hun leven, amper beïnvloed door de activiteiten van de mannetjes om hen heen. Het zusterschap beslist zelfs mee over welke mannetjes de moeite waard zijn om in de buurt te hebben. “Als er geen vrouwtjes zouden zijn, zou er voor de mannetjes geen enkele reden zijn om manen te hebben. Maar leeuwinnen geven de voorkeur aan mannetjes met veel manen en met duidelijke kenmerken die erop wijzen dat hun welpen gezond zullen zijn en zullen overleven,” zegt Packer.
Hij wijst erop dat de kinderloze booswicht Scar zwarte manen heeft, maar in het echt zou Mufasa zwarte manen hebben, want dat is waar de vrouwtjes op vallen.
“Het ontwikkelen van zwarte manen is een signaal dat je genetisch superieur bent,” zegt Packer. Zwarte manen zijn heter en zwaarder om te dragen dan gewone manen, en omdat leeuwen zo gespierd zijn, kunnen ze zeer snel oververhit raken. Zwarte manen zijn dus een teken van “een goede fysieke conditie en een hogere testosteronspiegel, en meer vermogen om verwondingen te kunnen doorstaan,” legt hij uit, want deze leeuwen hebben de genetische aanleg om parasieten te bestrijden.
“Er is geen gen voor zwarte manen,” zegt Packer. “De kleur van de manen verandert in de loop der tijd, afhankelijk van hoe gezond het dier is. Als het echt niet goed met een leeuw gaat, kunnen zijn manen zelfs helemaal uitvallen. De manen zijn het kwaliteitskeurmerk.”
Uiteindelijk is alles in het bestaan van een troep leeuwen, tot en met de kleur en omvang van de manen, niet bedoeld ter meerdere eer en glorie van de Lion King, maar van de Lion Queens.
Noot van de redactie: de naam van Simba’s vader werd gecorrigeerd. Hij heet Mufasa. Dit artikel werd oorspronkelijk in het Engels gepubliceerd op NationalGeographic.com
