Begrijp jij de emoties van je kat? Dan ben je een ‘kattenfluisteraar’!

Telkens wanneer de kattenverzorgster foto’s opstuurt van Sylvie en Luke, de twee cyperse katten van Georgia Mason en haar man, zijn de beide baasjes “het er meestal over eens dat onze katten er opgewekt dan wel humeurig of angstig uitzien,” zegt Mason.

Maar uit nieuw onderzoek onder leiding van Mason, gedragsbiologe aan de University of Guelph in Canada, blijkt nu dat mensen die de uitdrukkingen van hun katachtige huisdieren op consequent juiste manier weten te interpreteren, tot een bijzonder clubje behoren: de kattenfluisteraars.

Voor hun onderzoek stelden Mason en haar collega’s een online-vragenlijst samen en nodigden internetgebruikers (oftewel de grootste kattenfanclub ter wereld) uit om die in te vullen. De 6329 deelnemers uit 85 landen bekeken twee tot twintig korte filmpjes met gezichtsuitdrukkingen van katten en konden dan aangeven of ze meenden dat de dieren gestrest of tevreden waren. Deze willekeurige gebruikers scoorden een gemiddelde van 11,85 op maximaal 20 goede antwoorden – iets beter dan het toeval, maar niet véél beter.

Ongeveer dertien procent van de gebruikers bleek uitzonderlijk in het ‘lezen’ van de emoties van katten: zij, de kattenfluisteraars, scoorden 15 op maximaal 20 correcte antwoorden. Degenen die het hoogst scoorden, waren – naar eigen zeggen – jonge vrouwen met een professionele achtergrond in de dierverzorging. Maar wat Mason verraste, was dat er geen verband bestond tussen die speciale aanleg om emoties van katten te ‘lezen’ (een hoge score) en het al dan niet bezitten van een kat als huisdier. (Ben jij misschien ook een kattenfluisteraar? Doe deze verkorte versie van de interactieve quiz.)

Bij mensen zijn gezichtsuitdrukkingen een belangrijke – en misschien wel onderschatte – vorm van communicatie, zegt Mason, wier onderzoek is verschenen in het novembernummer van het tijdschrift Animal Welfare. En uit recent onderzoek is gebleken dat heel veel dieren, van ratten tot honden en paarden, “gezichtsuitdrukkingen gebruiken waarmee ze duidelijk laten weten hoe ze zich voelen,” zegt zij.

Uit een studie die eerder dit jaar werd gepubliceerd, bleek dat katten daarop geen uitzondering zijn en dat mensen misschien in staat zijn om subtiele vormen van communicatie door katten op te pikken, met name de gezichtsuitdrukkingen van de dieren.

Humeurige katten

Om meer te weten te komen richtten Mason en haar collega’s van het Campbell Centre for the Study of Animal Welfare van de University of Guelph in Ontario, Canada, zich op de grootste schatkamer met video’s van kattengedrag ter wereld: YouTube.

Katten worden vaak als ondoordringbaar beschouwd, maar ze beschikken waarschijnlijk over subtiele manieren om emoties kenbaar te maken, manieren die tot dusver door mensen over het hoofd zijn gezien.

De wetenschappers bekeken ontelbare uren aan kattenfilmpjes, waarbij ze een specifiek aantal criteria hanteerden: clips van minder dan vier minuten waarin het gezicht van de kat – de ogen, snuit en bek – goed was te zien, in situaties waarin het huisdier duidelijk verstoord of juist ontspannen was. De context van de video’s gaf het team inzicht in de emoties van de gefilmde dieren, en het was niet verrassend dat veel van de gestreste katten waren gefilmd tijdens een bezoek aan de dierenarts. (De onderzoekers vermeden video’s waarin katten met achterovergeslagen oren en ontblote tanden waren te zien, want die signalen zijn alom bekend als tekenen van angst bij katten.)

Uiteindelijk kozen ze veertig korte video’s uit, twintig met gelukkige katten en twintig met angstige of boze katten. Beide categorieën werden verder opgedeeld in actieve en rustende katten, zodat de bewegingen van de dieren geen invloed hadden op de uitslagen. De teamleden namen stiekem ook clips van hun eigen katten in de selectie op, waarna ze de vragenlijst en filmpjes via de sociale media aan de wereld voerden.

Afgezien van het fascinerende inzicht in kattenfluisteraars liet de studie ook zien dat mensen beter waren in het herkennen van positieve dan negatieve emoties bij katten. Zo raadde ruim zeventig procent van de deelnemers dat Luke, de kat van Mason, tevreden was.

VolgensMikel Maria Delgado, expert in kattengedrag aan de University of California in Davis, toont het onderzoek aan “dat mensen de emotionele staat waarin een kat verkeert. Op grond van een zeer beperkte hoeveelheid informatie kunnen oppikken.”

Volgens haar is het nieuwe onderzoek een “goed begin” als het gaat om het ontcijferen van kattencommunicatie, maar ze wijst er wel op dat het lastig is om de emotionele staat van een kat op te maken uit slechts één brokje informatie. “Er is nog veel dat we niet weten over de lichaamstaal van katten,” zegt Delgado, die niet bij het nieuwe onderzoek was betrokken.

Om te weten hoe een kat zich voelt, moet bijvoorbeeld ook gekeken worden naar aspecten van de lichaamstaal, zoals de positie van de staart en de oren.

Op zoek naar aanwijzingen

Door verder onderzoek hoopt Mason precies te kunnen achterhalen waarom kattenfluisteraars zo goed zijn in het lezen van kattenemoties. Ze wil bijvoorbeeld de specifieke aanwijzingen identificeren die deze mensen in de gezichtsuitdrukking van katten waarnemen, want dat zou vooral mensen in de diergeneeskunde kunnen helpen bij het beter ‘lezen’ van katten en het ‘spreken’ van kattentaal.

En hoewel veel mensen denken dat onze pluizige vrienden alleen maar een tevreden gezicht opzetten om ons ertoe te bewegen nog een blikje vis te openen, zegt Mason dat katten dat soort uitdrukkingen waarschijnlijk ook gebruiken als ze onderling communiceren.

Waar het op neerkomt? “Katten zijn expressief,” zegt zij, “ook al worden ze vaak gezien als ondoordringbaar.”

Dit artikel werd oorspronkelijk in het Engels gepubliceerd op NationalGeographic.com