Walvissen fascineren ons al decennia. Ze zingen liedjes voor elkaar, werken samen tijdens de jacht en maken sierlijke sprongen aan het wateroppervlak, gewoon omdat ze dat leuk vinden.
Nu lijkt het erop dat deze bijzondere dieren ook met zeewier spelen.
Dit gedrag, gedoopt tot ‘kelpen’, wordt in een nieuw onderzoek omschreven als een ‘wereldwijd fenomeen’. In het artikel, dat in september in het wetenschappelijke tijdschrift Marine Science and Engineering verscheen, spreken de onderzoekers van bultruggen die zeewier tussen hun vinnen bewegen en ermee rondrollen in zee. En misschien wel het meest intrigerende? Ze maken er glibberige algenhoedjes van.
Training in behendigheid
Dat kelpen eruitziet alsof je er flinke pret mee kunt hebben, daar is geen twijfel over mogelijk. Maar zou het ook een ander doel kunnen dienen? Olaf Meynecke, onderzoeker aan de Griffith University en mede-auteur van het artikel, denkt van wel. Zeker gezien de walvissen hun zeewierspel zo’n dertig tot veertig minuten kunnen volhouden.
‘Dat is best veel tijd om met een stukje alg in de weer te zijn,’ zegt hij. ‘Daarom lijkt het erop dat er meer aan de hand is.’
Meynecke vermoed dat het een soort oefening zou kunnen zijn. De manier waarop de dieren het zeewier zachtjes en behendig met al hun lichaamsdelen beroeren, suggereert dat ze er mogelijk hun coördinatie mee trainen. Bovendien zijn de algen mogelijk goed voor de huid.
Al meer dan honderd keer gezien
Kelpen werd voor het eerst geobserveerd in 2007; inmiddels heeft Meynecke het op sociale media al meer dan honderd keer voorbij zien komen. Dat al die observaties niet op toeval berusten, staat voor de onderzoeker buiten kijf.
‘Het is behoorlijk lastig te zorgen dat iets je aanraakt onder water,’ zegt hij. ‘Het blijft niet plakken. Het drijft weg.’
Wat hem bovenal intrigeert, is de manier waarop bultruggen uit verschillende populaties – zowel op het noordelijk als op het zuidelijk halfrond – er allemaal de voorkeur aan lijken te geven het zeewier op hun hoofd te dragen. In meer dan de helft van de geregistreerde gevallen plaatsen de dieren de kelp op hun voorhoofd als een soort hoedje.
Waarom dragen walvissen zeewierhoedjes?
Baleinwalvissen lijken het prettig te vinden op hun hoofd gekrabd te worden; de grijze walvis staat erom bekend walvisspotters te benaderen voor een kriebel op de neus. Omdat walvissen geen handen hebben om zichzelf mee te krabben, ‘gaan ze misschien op zoek naar andere sensaties die lekker aanvoelen,’ aldus Heidi Pearson, professor marine biologie aan de University of Alaska Southeast.
Zeewier, zegt ze, is ‘slijmerig, glibberig en glad. Dat moet ontzettend fijn aanvoelen, als een soort massage. Ik kan me goed voorstellen dat een walvis dat prettig vindt.’
Dat Meynecke zijn onderzoek op berichten op sociale media heeft kunnen baseren, laat zien hoe de alom aanwezige telefooncamera ons ook ten goede kan komen, zegt hij. Dit onderzoek ‘was er nooit gekomen zonder al die enthousiaste mensen die besloten een walvis te filmen omdat hij zeewier op zijn kop draagt. Daardoor kunnen we het fenomeen nu beter observeren dan ooit tevoren.’
