Welk dier geeft licht in het donker? Vuurvliegjes, zullen veel mensen denken. Of misschien heb je wel eens gehoord van de vuurwerkshow van een ribkwal. Minder bekend zijn de lichtgevende kwaliteiten van wombats, ijsberen, koala’s, konijnen en vogelbekdieren – tenminste, wanneer je een UV-lamp op ze richt.
Veel meer dieren hebben fluorescerende eigenschappen dan voorheen werd gedacht, dat blijkt uit een nieuw Australisch onderzoek dat verscheen in het wetenschappelijk tijdschrift Royal Society Open Science. Dat sommige dieren, zoals vliegende eekhoorns, een fluorescerende vacht hebben, was voorheen al bekend. Maar niemand wist of dat eerder regel of uitzondering was in het dierenrijk.
Onderzoekers van het Western Australian Museum kwamen daarom op het idee om hun collectie van opgezette en bevroren dieren eens onder UV-licht te bekijken.
‘We waren nieuwsgierig naar de fluorescentie in zoogdieren,’ zegt Kenny Travouillon, onderzoeksleider en curator van het museum. ‘Met een spectrofotometer, die we mochten lenen van een universiteit, konden we meten hoeveel licht werd uitgestraald door elk specimen onder UV-licht.’
Alle 125 soorten die werden onderzocht, hadden wel iets dat oplichtte, zoals hun tanden – dat gebeurt immers ook bij mensen die onder een UV-licht staan. De echte verrassing was dat maar liefst 86 procent van de diersoorten ook een fluorescerende vacht bleek te hebben. (Hoe dat eruitziet? Dat zie je onderaan dit artikel.)
Anders dan bij vuurvliegjes
In nachtdieren was de fluroescentie het meest voorkomend en opvallend, maar het kwam ook voor bij dieren die overdag actief zijn, zoals de ijsbeer en bergzebra. Wat de onderzoekers waarnamen is overigens iets anders dan bioluminescentie, waarbij dieren als kwallen of vuurvliegjes zelf licht creëren door middel van een chemische reactie. Biofluorescentie ontstaat doordat eiwitten in de vacht of huid van dieren UV-straling absorberen en vervolgens uitstralen als een voor ons zichtbaar licht. De glow-in-the-dark-dieren schijnen op deze manier blauw, groen of zelfs rood.
Dat fluorescentie veel voorkomt onder zoogdieren is inmiddels duidelijk, maar het nut hiervan is vooralsnog een raadsel voor de onderzoekers. Met name bij nachtdieren vermoeden ze dat het individuen kan helpen elkaar te herkennen. Bij sommige andere dieren vermoeden de onderzoekers dat de fluorescentie geen specifiek doel dient.
Wat de glimmende blauwe, groene en rode vachtjes in ieder geval wel doen, is ons eraan herinneren hoe wonderbaarlijk de dierenwereld is – en hoe veel er voor ons nog valt te leren.
