Bij deze 4 diersoorten zijn de vrouwtjes de baas

De leeuw de koning van het dierenrijk? Dat zal best, maar wie is dan de koningin?

Van het grootste landdier ter wereld tot het kleinste insect: van talloze soorten is bekend dat de vrouwtjes de lijnen uitzetten en de mannetjes naar hun pijpen dansen. Deze vrouwelijke dieren leren hun soortgenoten te overleven, lossen conflicten op en offeren zelfs hun eigen lichaam op voor het welzijn van de groep. Benieuwd naar deze matriarchale diersoorten? Hier zijn er alvast vier.

1. Savanneolifant

Bij Afrikaanse savanneolifanten dienen de oudste en grootste vrouwtjes als een soort wijze stammoeders van de groep. Olifanten brengen meestal hun hele leven samen door met hun moeders en grootmoeders. Maar deze matriarchen zijn geen autocraten: actieplannen worden van te voren doorgesproken, en familieleden mogen ideeën aandragen.

Jonge vrouwtjes doen deze leiderschapskwaliteiten op door op kalveren te passen, te reageren op de noodkreten van baby’s en pasgeborenen te helpen om te leren staan, lopen en zwemmen.

Een matriarch en haar dochter omhelzen een stier. Onder Afrikaanse savanneolifanten zijn de oudste en grootste vrouwtjes de baas.

2. Bladsnijdersmier

Bladsnijdersmierkolonies kunnen uit wel acht miljoen individuen bestaan, die allemaal rapporteren aan één enkele koningin. Zij regeert over haar werkmieren in complexe ondergrondse kamers van wel vijftien meter breed en vijf meter diep. Een koningin kan twintig jaar oud worden en maar liefst tweehonderd miljoen nakomelingen voortbrengen. Wie die nakomeling verzorgt en opvoedt? Haar werkmieren natuurlijk.

Bladsnijdersmieren worden geregeerd door koninginnen als deze. Bevelen geeft ze niet, maar ze is wel de enige van de kolonie die zich voortplant.

3. Bonobo

Ook in bonobosamenlevingen staan de vrouwtjes aan het roer: al is hun leiderschap vooral gebaseerd op vriendschap. Bonobo’s leven veelal in vrede samen en besteden hun tijd aan verzorging, eten en gezelligheid. Maar wanneer een mannetje een vrouwtje lastigvalt en de harmonie op het spel zet, kan een groep vrouwtjes zich verenigen om de dader een kopje kleiner te maken.

Een van de favoriete spelletjes die bonobo-ouders met hun jongen spelen, is ze op hun voeten en handen te balanceren – soms met bijbehorende kieteldood. Bij bonobosamenlevingen staan de vrouwtjes aan het roer. Sterke relaties en vriendschappen zijn voor hen het allerbelangrijkst.

4. Orka

In orkasamenlevingen staan oma’s letterlijk aan de top: haar aanwezigheid vergroot de overlevingskansen van een kalf. De dood van een grootmoederorka heeft ‘een enorme impact op haar troep’, zegt evolutionair ecoloog Dan Franks. Onderzoek wijst zelfs uit dat, tot twee jaar nadat een grootmoeder sterft, jonge orka’s een aanzienlijk hogere overlijdenskans hebben.

Orka’s zijn een van de weinige soorten waarvan bekend is dat ze een menopauze doormaken. Hoewel orkavrouwtjes vanaf hun veertigste niet meer vruchtbaar zijn, kunnen ze tot wel negentig jaar oud worden. Mannetjes worden doorgaans niet ouder dan vijftig.

Een orkafamilie doet zich tegoed aan haring. Wetenschappers komen steeds meer te weten over de belangrijke rol die vrouwelijke orka’s – en vooral grootmoeders – spelen bij het beschermen van hun jongen.