Met zijn grote ogen is Deinopis spinosa een opvallende verschijning. Maar deze ’s nachts jagende spin is pas echt bijzonder vanwege een heel ander zintuig: zijn gehoor, zo blijkt uit onderzoek dat werd gepubliceerd in vakblad Current Biology.
Een geblinddoekte spin
Deinopis spinosa behoort tot de Deinopidae, ook wel netwerperspinnen genoemd, en is een beestje dat spectaculaire trucjes uithaalt tijdens de jacht. De spin laat zich aan een draadje spinrag van een blad of tak naar beneden zakken, en grist vliegende prooien met een kleverig vangnet dat hij tussen zijn poten houdt. (Benieuwd hoe dat eruitziet? Bekijk de video onderaan dit artikel.)
Jay Stafstrom, onderzoeker neurobiologie aan Cornell University, wilde weten hoe de spinnen zo’n acrobatische toer kunnen uithalen. Daarom voerde hij experimenten uit waarbij hij de ogen van de spinnen afdekte. Merkwaardig genoeg wisten de spinnen ook geblinddoekt hun prooi te vangen.
Spinnenpoten die dienen als oren
Spinnen hebben geen oren, maar er zijn steeds meer aanwijzingen dat sommige spinnen, waaronder springspinnen, oeverspinnen en dus ook netwerperspinnen, kunnen horen met behulp van sensorische zenuwcellen op de poten waarmee ze trillingen kunnen opvangen. De zenuwcellen op de poten doen in feite dienst als oren: ze pikken geluidsgolven op en geven de signalen ervan door aan de hersenen.
Tijdens hun laboratoriumexperiment plaatsten Stafstrom en zijn collega’s minuscule elektroden in de hersenen van de spinnen en in afzonderlijke spinnenpoten, die nog tot een uur nadat ze zijn afgeknipt reageren op geluid. De wetenschappers vermoedden dat de zogenaamde metatarsale organen aan het uiteinde van de spinnenpoten, waarmee de dieren trillingen opvangen, ook verantwoordelijk zijn voor het registreren van geluid.
Vervolgens speelden de wetenschappers op een afstand van ongeveer twee meter geluiden van verschillende toonhoogten af. Uit de metingen van de elektroden bleek dat de hersenen en metatarsale organen van de spinnen actief werden wanneer ze werden blootgesteld aan geluid.
Om de bevindingen in het laboratorium te bevestigen, onderzocht het team de spinnen ook in hun wilde leefomgeving. De uitkomsten waren hetzelfde: de spinnen wierpen hun vangnet uit wanneer ze laagfrequente geluiden hoorden, die sterk lijken aan het klapwieken van insectenvleugels, en hielden zich roerloos bij geluiden met een hoge frequentie, die lijken op het getjilp van roofvogels.
Indrukwekkende luisteraar
Wat Deinopis spinosa zo bijzonder maakt, is hoe goed hij kan horen, zegt Stafstrom. Het is bijzonder dat de spin zowel geluiden met een lage frequentie als met een hoge frequentie kan horen – in tegenstelling tot bijvoorbeeld springspinnen, die alleen laagfrequente geluiden kunnen opvangen.
De ontdekking van een geavanceerd gehoor bij zo’n eenvoudig dier kan wetenschappers meer inzicht bieden in de evolutie van de zintuigen, zegt Sen Sivalinghem, zintuigbioloog aan de University of Toronto die niet bij het nieuwe onderzoek was betrokken. ‘Als we beter begrijpen hoe zintuiglijke informatie wordt verwerkt in het brein van dieren met relatief weinig neuronen, dan krijgen we meer inzicht in de werking van hersenen in het algemeen, waaronder die van onszelf,’ zegt hij.
