De migratie van de dikkopschildpad (Caretta caretta) is een van de indrukwekkendste in het dierenrijk: het dier legt duizenden kilometers af over een periode van decennia. Maar hoe weet dit dier zo precies zijn koers te bepalen over de uitgestrekte oceaan? Nieuw onderzoek brengt daar duidelijkheid in.
De migratie van dikkopschildpadden
De levenscyclus van de dikkopschildpad bestaat uit verschillende fases. In hun eerste zeven tot vijftien jaar leven de jonge dieren vooral in de open oceaan. Daarna trekken ze naar kustgebieden, waar ze verder groeien en voedsel zoeken.
Leestip: Je schildpad in de koelkast voor een winterslaap: goed of slecht idee?
Eenmaal volwassen legt de dikkopschildpad enorme afstanden af: honderden tot duizenden kilometers, terug naar het strand waar ze ooit uit het ei kropen om daar eigen eieren te leggen.
Hoe ze na zo’n lange tijd en zulke grote afstanden toch hun geboortegebied terugvinden, was lange tijd onderwerp van discussie onder wetenschappers. Bekend is dat ze het magnetisch veld van de aarde kunnen waarnemen, maar hoe ze dat precies doen, bleef onduidelijk. Uit recent onderzoek, gepubliceerd in Journal of Experimental Biology, blijkt nu eindelijk hoe dit magnetische zintuig werkt.
Hoe dieren het magnetisch veld waarnemen
Dikkopschildpadden zijn niet de enige diersoorten die in staat zijn het aardmagnetisch veld te voelen. Ook dieren als trekvogels, dolfijnen en honingbijen beschikken vermoedelijk over dit ‘zesde zintuig’. Tot nu toe waren er twee bekende mechanismen die dit zouden kunnen verklaren.
In het ene geval reageren lichtgevoelige moleculen op magnetische invloeden, waardoor dieren het magnetisch veld als het ware kunnen ‘zien’. In het andere geval bewegen microscopisch kleine magnetietkristallen in het lichaam mee met het magnetisch veld, waardoor dieren het kunnen ‘voelen’.
Leestip: Hoe is de lettersierschildpad in onze parken terechtgekomen?
Welke van deze twee mechanismen door schildpadden worden gebruikt, was tot dusver nog onbekend. Om daarachter te komen, ontwierpen onderzoekers een experiment waarbij jonge schildpadden specifieke magnetische velden leerden associëren met voedsel.
Door de dieren te voeren terwijl ze zich in een bepaald magnetisch veld bevonden, konden de onderzoekers later aan hun opgewonden reactie zien of ze hetzelfde veld herkenden. Die reactie, waarbij de jonge schildpadjes hun mond openen en de voorflippers heen en weer bewegen, werd door het onderzoeksteam omschreven als een soort dans. ‘Ze zijn erg gemotiveerd door voedsel en dolenthousiast zodra ze denken dat er eten aankomt,’ zegt onderzoeker Alayna Mackiewicz.
Magnetisch zintuig tijdelijk uitschakelen
Tijdens de eerste experimenten bleek uit het ‘dansje’ dat de schildpadjes uitvoerden dat ze het magnetische veld inderdaad kunnen waarnemen. Maar om te achterhalen hoe ze dat precies doen en welk mechanisme daarbij betrokken is, was een extra test nodig. Voor deze test gaven de onderzoekers de schildpadjes een korte, sterke magnetische puls. Zo’n puls schakelt tijdelijk de magnetoreceptieve respons uit waarmee ze het magnetische veld kunnen voelen.
Wil je niets missen van onze verhalen? Volg National Geographic op Google Discover en zie onze verhalen vaker terug in je Google-feed!
Als de schildpadden daarna niet meer hun dans uitvoerde, kon de conclusie worden getrokken dat ze het veld onder normale omstandigheden voelen. Als ze wél bleven dansen, zou dat erop wijzen dat ze het magnetisch veld op een andere manier waarnemen, bijvoorbeeld door het te ‘zien’.
Twee maanden lang voedden de onderzoekers de pasgeboren schildpadjes steeds in hetzelfde magnetische veld in het lab: het ene groepje in een veld dat past bij de Turks- en Caicoseilanden, het andere groepje in het veld dat hoort bij Haïti. Daarna kreeg elk jong dier een korte, maar krachtige magnetische puls, gevolgd door opnieuw het bekende magnetische veld.
Leestip: Onderzoek wijst uit: verschillende vogelsoorten migreren samen tijdens de jaarlijkse vogeltrek
Het resultaat was duidelijk: de schildpadjes dansten na de puls aanzienlijk minder. Dat wekt de indruk dat ze het magnetisch veld daadwerkelijk voelen en het niet met hun visuele zintuigen waarnemen.
Een dubbel navigatiesysteem
De onderzoekers benadrukken dat het voelen van het magnetisch veld slechts één deel is van het navigatievermogen. Jonge dieren beschikken vermoedelijk ook over een tweede magnetisch zintuig dat hen helpt om hun zwemrichting te bepalen, vergelijkbaar met een ingebouwd kompas. Beide systemen vullen elkaar aan, waardoor de schildpadden midden op de oceaan zowel hun positie als hun koers kunnen bepalen.
Meer ontdekken? Krijg onbeperkt toegang tot National Geographic Premium en steun onze missie. Word vandaag nog lid!
