Ze mogen dan geen pillen of pleisters tot hun beschikking hebben, deze dieren weten desondanks prima hoe ze zichzelf moeten opkalefateren. Van miljoenpootzalf tot sigarettenpeuken: zo spelen deze 4 dieren voor doktertje.

1. Motten behandelen parasitaire infecties

Toen bioloog Michael Singer in augustus 1993 voor het eerst een wollige beerrups observeerde, zag hij iets vreemds. De pluizige, zwarte rupsen – larven van de beervlinder – leken van veel verschillende soorten planten te knabbelen, in plaats van zich tot slechts enkele soorten te beperken. ‘Ik vond het ‘onrupsachtig’ gedag,’ zegt Singer, tegenwoordig onderzoeker aan de Wesleyan University in Connecticut (VS).

Wat bleek? De rupsen waren ziek. Parasitaire vliegen hadden eitjes gelegd ín de rupsenlijfjes en hun larven waren zich een weg naar uiten aan het eten. Dat de rupsen zich aan zo veel verschillende planten tegoed deden, was geen toeval.

Leestip: Deze zombieparasieten besturen de hersenen van hun slachtoffer

Ze aten onder meer Jacobaea vulgaris, Amsinckia en Crotalaria spectabilis – stuk voor stuk planten die pyrrolizidine-alkaloïde bevatten, een stof die voor veel organismen giftig is. Zo ook voor vliegen.

2. Primaten smeren zichzelf in met ‘insectenspray’

Verschillende soorten kapucijnaapjes uit Zuid-Amerika, en verscheidene soorten maki’s uit Madagaskar, lijken een natuurlijk alternatief voor insectenspray te hebben gevonden.

Meermaals is geobserveerd dat de dieren achter miljoenpoot Orthoporus dorsovittatus aanzaten, om de geleedpotige vervolgens kapot te bijten en tussen hun handen te verpulveren. De lichaamssappen gebruikten ze om hun vacht mee in te smeren.

Leestip: Deze orang-oetan gebruikt een medicinale plant om een wond mee te behandelen

In 2003 ontdekten wetenschappers dat Orthoporus dorsovittatus giftige chemicaliën uitscheiden die muggen op afstand houden. Of de apen zich hiervan bewust zijn, is onduidelijk.

3. Vogels bouwen hun nest met sigarettenpeuken

In 2013 ontdekten de studenten van ecoloog Constantino de Jesús Macías García van de Universidad Nacional Anutónoma de México iets bijzonders. De vogels in Mexico-Stad bouwden hun nesten van… sigaretten.

In een experiment waarbij meer dan 50 vogelnesten van lokale huisvinken en huismussen werden onderzocht, ontdekte het team dat nesten met sigarettenpeuken erin aanzienlijk minder mijten, luizen en teken aantrokken dan sigarettenvrije exemplaren.

Leestip: Antwerpse eksters bouwen nest van een wel heel bijzonder materiaal

Nicotine en cellulose zijn bewezen parasietwerend, maar óók voor vogelkuikens ongezond: rode bloedcellen raken er immers door beschadigd. Toch bleken de nadelen niet op te wegen tegen de voordelen: uit een nicotinenest bij het uitvliegen wogen de kuikens meer dan hun rookvrije generatiegenoten, een aanwijzing dat ze gezonder zijn.

4. Monarchmoeders leggen eitjes op giftige planten

Wanneer monarchvlinders Ophryocystis elektroscirrha oplopen, kan dat dodelijk zijn. Deze eencellige parasiet kan de vlinders zodanig dwarszitten dat hun vleugels erdoor misvormd raken.

Maar toen wetenschappers bevruchte vrouwtjesmonarchen onder de loep namen, observeerden ze iets merkwaardigs. De vlinders bleken er steevast voor de kiezen hun eitjes af te zetten op een plantensoort van het geslacht Asclepias, die giftige cardenoliden bevat.

Leestip: 6 bijzondere feiten over de monarchvlinder

‘De moedervlinders lijken deze specifieke planten boven andere soorten te verkiezen om de besmetting van hun nageslacht te voorkomen,’ zegt evolutionair bioloog Jacobus de Roode van de Emory University in Georgia (VS). ‘Dieren die zich tegen parasieten weren, lijken eerder regel dan uitzondering. Het is alleen een ontzettend onderbelicht fenomeen.’

Nog niet uitgelezen? Schrijf je in voor de gratis nieuwsbrief van National Geographic en ontvang de favoriete verhalen van de redactie wekelijks in je mail.