20 juli 2015
Het zal hondenbezitters niet verrassen, maar uit een groeiend aantal studies blijkt dat de beste vriend van de mens zich vaak méér als mens dan als hond gedraagt.
Honden kunnen gezichtsuitdrukkingen lezen, laten merken dat ze jaloers zijn, met iemand meeleven en zelfs tv kijken, zo blijkt uit verschillende studies. Ze hebben deze typisch menselijke trekjes overgenomen tijdens hun lange evolutie van wolf tot een huisdier dat volgens de experts tussen 11.000 en 16.000 jaar geleden werd gedomesticeerd.
Het zijn vooral zaken als “op ons letten, met ons kunnen opschieten en ons tolereren” die tot specifieke eigenschappen hebben geleid die vaak erg op die van onszelf lijken, zegt Laurie Santos, directeur van het Comparative Cognition Laboratory van de Yale University.
Hieronder volgen enkele van de meest recente onderzoeken naar de menselijke kant van onze trouwe viervoeter.
Sociaal afluisteren
Sociaal afluistergedrag - of mensen kijken - speelt een centrale rol bij menselijke interacties, want het stelt ons in staat om erachter te komen wie aardig is en wie niet.
Volgens een onderzoek dat in augustus in het tijdschrift Animal Behaviour verscheen, doen ook honden aan afluisteren.
In de nieuwe studie bestudeerden wetenschappers 54 honden terwijl die toekeken hoe hun baasjes probeerden een rol plakband uit een doos te peuteren. De honden en hun baasjes waren verdeeld in drie groepen: ‘helpers’, ‘niet-helpers’ en een controlegroep.
Bij de ‘helper’-groep vroeg het baasje hulp aan een ander persoon, die de doos voor hem vasthield. Bij de ‘niet-helper’-groep vroeg het baasje eveneens hulp aan een ander, maar die keerde hem of haar de rug toe zonder te helpen. Bij de controlegroep keerde de andere persoon het baasje ook de rug toe, maar had het baasje niet om hulp gevraagd. Bij alle groepen zat een derde, ‘neutrale’ persoon in de kamer.
Na de eerste ronde van experimenten boden zowel de neutrale persoon als de helper of niet-helper de hond iets lekkers aan.
In de ‘niet-helper’-groep kozen de honden het vaakst voor het lekkers van de neutrale persoon, terwijl ze het hapje van de niet-helper links lieten liggen. Maar in de ‘helper’-groep vertoonden de honden geen voorkeur voor het lekkers van hetzij de helper hetzij de neutrale persoon. Hetzelfde gedrag hadden wetenschappers eerder al bij menselijke baby’s en bij bruine kapucijnapen geconstateerd.
Kiezen honden dus partij, door mensen te negeren die onaardig tegen hun baasjes zijn? Verder onderzoek zal dat moeten uitwijzen.
Heen- en weerkijken
Veel dieren, waaronder chimpansees, geiten, dolfijnen en zelfs kolenbranderschildpadden, volgen instinctief de blik van andere dieren, omdat ze daardoor gewezen kunnen worden op gevaren of op “een bijzonder smakelijke bessenstruik,” zegt Lisa Wallis, doctoraalstudent aan het Messerli Forschungsinstitut in Wenen.
Van honden werd gedacht dat ze de blik van mensen alleen volgden als het om voedsel of speeltjes ging. Uit nieuw onderzoek blijkt dat honden iemands blik ook volgen als die persoon voor zich uitstaart, maar alleen als de honden ongetraind zijn.
“We weten dat ze zoiets moeten kunnen,” zegt Wallis, leider van het onderzoek dat in het tijdschrift Animal Behaviour verscheen, maar de training was het 'ontbrekende puzzelstukje'.
In een recent experiment keken Wallis en haar collega’s naar 145 bordercollies van verschillende leeftijden en met uiteenlopende niveaus van training. De onderzoekers wilden zien of leeftijd, gewenning of training invloed hadden op de neiging van een hond om de blik van mensen te volgen.
Wallis bestudeerde de reacties van de honden terwijl zij naar een deur keek. Verrassend genoeg volgden alleen de ongetrainde bordercollies haar blik, terwijl de getrainde honden de blik negeerden. De reden daarvoor zou kunnen zijn dat getrainde honden leren om zich op iemands gezicht te concentreren, niet op de richting waarin iemand kijkt.
Wallis en haar team hadden telkens slechts vijf minuten nodig om de ongetrainde honden te leren om naar haar gezicht te kijken, waardoor ze hun instinctieve neiging om haar blik te volgen begonnen te verliezen.
Nog verrassender was dat de ongetrainde honden vaak afwisselend naar haar en de deur keken, omdat ze benieuwd waren waar zij naar keek. Dat gedrag was tot nu toe alleen van mensen en chimpansees bekend, en wordt ‘terugchecken’ of ‘heen- en weerkijken,’ genoemd, legt Wallis uit.
“We kunnen hiervan leren dat we bij dit soort onderzoek altijd moeten kijken naar de effecten van training,” zegt ze.
Bejaarde honden
Bij mensen nemen het kortetermijngeheugen en het logisch denkvermogen af naarmate men ouder wordt, waardoor het leren van nieuwe vaardigheden steeds moeilijker wordt. Uit eerder onderzoek bleek dat ook honden daar last van hebben, maar over het langetermijngeheugen bij honden is heel weinig bekend.
Daarom onderzoeken Wallis en haar collega’s nu hoe jonge en oude honden taken kunnen onthouden, en of de dieren zich die taken ook maanden later nog kunnen herinneren.
Aan de uitkomsten van de studie wordt nog gewerkt, zegt Wallis, maar ze denkt dat haar onderzoek zal aantonen dat ook voor honden geldt dat je nooit te oud bent om te leren.
