Deze bijzondere fenomenen zie je alleen tijdens een zonsverduistering

Op deze samengestelde foto zijn de momenten kort vóór, tijdens en ná een totale zonsverduistering vastgelegd. Links en rechts zorgt het schijnsel van de zon ervoor dat de maan net een diamanten ring lijkt.

Bij een totale zonsverduistering zie je heel wat meer gebeuren dan alleen het plotseling invallen van de duisternis. Zo kun je enkele bijzondere fenomenen aan de hemel aanschouwen die alleen zichtbaar worden als de maan het licht van de zon afschermt. Wat zijn deze fascinerende spektakels?

1. De corona

Een totale zonsverduistering – waarbij de maan het licht van de zon volledig tegenhoudt – is het enige moment waarop je zonder speciale apparatuur de corona van de zon kunt zien. Deze hete atmosfeer rondom de zon danst als een soort lichtkrans om het hemellichaam. Door het veel fellere schijnsel van het zonneoppervlak is de corona normaliter niet zichtbaar.

2. Diamantringeffect

In de laatste paar tellen vóór en ná een volledige zonsverduistering treedt het zogeheten diamantringeffect op, te zien op de foto bovenaan. Daarbij weet het zonlicht aan één kant door te dringen langs de maan. Het schijnsel doet sterk denken aan een ring met één glinsterend sieraad. Vandaar dat dit fenomeen ook wel het diamantringeffect wordt genoemd.

3. Parelkettingeffect

Vanwege de vele kraters en andere oneffenheden is het oppervlak op de maan niet vlak. De stralen van de zon worden dus op sommige plekken tegengehouden, terwijl ze op andere plekken wel doordringen. Daardoor ontstaat een ketting van lichtparels rondom de maan, die elk slechts een fractie van een seconde zichtbaar zijn. Daarna doven ze uit en is de zon volledig verduisterd.

Op deze foto is het parelkettingeffect te zien aan de rand van de zonneschijf.

4. Protuberansen

In de eerste seconden na de volledige zonsverduistering krijgt de rand van de maan een paarsachtige kleur. Dat zijn protuberansen. Ze zien eruit als krullen en slierten en zijn soms met het blote oog zichtbaar. Protuberansen schieten maar liefst honderdduizenden kilometers de lucht in.

Op deze opname, die bijna vijftig jaar geleden werd gemaakt door het ruimtestation Skylab, zijn aan de rand van de verduisterde zonneschijf protuberansen te zien.

5. Planeten en sterren

Een totale zonsverduistering maakt niet alleen de corona van de zon zichtbaar, maar zorgt er ook voor dat sterren en planeten overdag heel even te zien zijn. In Mexico, de VS en Canada is op 8 april 2024 op sommige plekken een volledige zonsverduistering te zien. Daar is het mogelijk om Jupiter en Venus overdag voorbij te zien razen.