Veel van wat we weten over dinosaurussen komt uit hun botten: ze verraden hun formaat, hoe snel ze groeiden en zelfs of ze eieren droegen. Maar botten vertellen niet hoe deze dieren eruitzagen. Maar soms worden fossielen gevonden die meer laten zien: met resten van huid, spieren of schubben. Wat leren we over zulke zeldzame ‘dinosaurusmummies’?
Geen traditionele mummies
De zogeheten dinomummies zijn geen echte mummies die bewust zijn gebalsemd, maar fossielen waarin resten of afdrukken van huid bewaard zijn gebleven. Wanneer een dier kort na zijn dood wordt bedekt met zand of modder, kan de huid soms lang genoeg intact blijven om een dunne afdruk in het gesteente achter te laten.
Leestip: Van klauw tot kop: 11 fossielen die dinosauriërs tot leven wekken
Sommige van die fossielen zijn zó goed bewaard dat je nog duidelijk de structuur van de huid kunt zien, zoals schubpatronen of verenpluimen. Een van de bekendste voorbeelden is Edmontosaurus annectens, een eendensnaveldinosaurus die 68 tot 66 miljoen jaar geleden door Noord-Amerika trok en dankzij zulke vondsten steeds meer detail krijgt.
Fossielen van E. annectens tonen dat de dinosaurus een vlezige kam op zijn kop had en poten met hoefachtige nagels. Over zijn rug liep een rij stekelige schubben, verbonden met de wervelkolom. ‘Het doet een beetje denken aan een draak,’ zegt Paul Sereno, paleontoloog aan de University of Chicago (VS).
Deze vondsten hebben paleontologen in staat gesteld een uniek beeld te krijgen van hoe deze dinosaurus eruitzag. Maar hoewel er al een aantal dinosaurusmummies zijn gevonden, blijft zo’n vondst relatief zeldzaam. Wat moet er precies gebeuren om een dinosaurus in steen én tijd te bewaren?
Hoe ontstaan dinosaurusmummies?
Lange tijd dachten wetenschappers dat het lichaam van een dinosaurus direct na de dood met sediment moest worden bedekt om zulke fijne details te behouden. Nieuw onderzoek laat echter zien dat haast niet altijd nodig is. Sterker nog: wanneer een karkas weken of zelfs maanden aan de open lucht blootstaat, kunnen natuurlijke processen juist bijdragen aan het ontstaan van uitzonderlijk goed bewaarde fossielen.
Wil je niets missen van onze verhalen? Volg National Geographic op Google Discover en zie onze verhalen vaker terug in je Google-feed!
Wanneer een dinosaurus aan de open lucht blijft liggen, zorgen aaseters voor openingen in het lichaam waardoor gassen en vocht kunnen ontsnappen. Daardoor droogt de huid uit en blijft deze bewaard tot het karkas uiteindelijk door nieuw sediment wordt bedekt. Zo werd in North Dakota (VS) een Edmontosaurus gevonden waarvan zelfs delen van huid en spieren nog intact waren.
Leestip: Wetenschappers vinden bijzonder dinofossiel met koepelvormige schedel
In andere gevallen vergaat de huid volledig, maar blijft de vorm behouden. Terwijl het lichaam langzaam uiteenvalt, vormt zich een dunne laag klei die de contouren nauwkeurig volgt. Wanneer die laag versteent, ontstaat een natuurlijke mal: het echte weefsel is verdwenen, maar de afdruk onthult nog steeds hoe de dinosaurus eruitzag. Van dit type ‘mummie’ zijn onlangs twee uitzonderlijk goed bewaarde exemplaren gevonden in Wyoming, beschreven in het vakblad Science.
Wat leren we van dino-mummies?
Fossielen waarin weefsel bewaard is gebleven, leren wetenschappers niet alleen hoe dinosaurussen eruitzagen, maar ook hoe ze leefden en bewogen. Gemummificeerde exemplaren van Edmontosaurus laten bijvoorbeeld zien dat het dier op vier poten liep, maar kon rennen op twee. ‘Een fascinerende combinatie van kracht en wendbaarheid,’ zegt Sereno.
Ook schubben en verenpatronen geven aanwijzingen over de kleur van dinosaurussen. Door microscopische structuren in fossiele veren te vergelijken met die van moderne vogels, hebben onderzoekers gereconstrueerd welke tinten en patronen deze dieren waarschijnlijk hadden.
Leestip: Nieuwe titanosaurussoort ontdekt die leek op een ‘uit de kluiten gewassen giraf’
Een goed voorbeeld is Psittacosaurus, een kleine gehoornde dinosaurus. Uit een studie uit 2016 bleek dat zijn rug donker gekleurd was, terwijl de onderzijde juist lichter was. Deze vorm van camouflage wordt countershading genoemd en hielp het dier op te gaan in zijn omgeving: van bovenaf maakten de donkere tinten hem bijna onzichtbaar.
De toekomst van fossielonderzoek
Ondanks de waardevolle inzichten die deze fossielen opleveren, blijft voor wetenschappers onduidelijk hoe zulke ‘mummies’ precies ontstaan. ‘Botten fossiliseren doordat hun mineralen het proces bevorderen,’ legt paleontoloog Clint Boyd uit. ‘Maar huid bevat die mineralen niet, er moet dus iets anders aan de hand zijn.’
Inzicht in hoe huid kan fossiliseren zou niet alleen dit raadsel oplossen, maar onderzoekers ook helpen gerichter te zoeken naar fossielen waarin zacht weefsel bewaard is gebleven. Zo ontstaat stap voor stap een scherper beeld van hoe dinosaurussen eruitzagen en zich gedroegen.
Steun de missie van National Geographic en krijg onbeperkt toegang tot National Geographic Premium. Word nu lid!
