Toen Lodewijk XIII in 1643 overleed, was het aan zijn vierjarige zoon Lodewijk XIV (1638-1715) om de troon over te nemen. Daar zou hij tot aan zijn dood in 1715 blijven zitten. Die ruim zeventig jaar, nog altijd de langst durende regeerperiode ooit, stonden bol van de intriges, feesten en oorlogen.

De jeugd van Lodewijk XIV

Lodewijk XIV had nog een jongere broer, Filips van Orléans. Die laatste zou altijd blijven staan in de schaduw van de Zonnekoning, een bijnaam die Lodewijk XIV voor zichzelf had bedacht.

Om ervoor te zorgen dat Filips het niet in zijn hoofd zou halen om Lodewijk van de troon te stoten, behandelde het hof hem als een klein meisje. Hij kreeg als kind meisjesjurken aan, zodat hij ‘futiel en verwijfd’ zou worden. Filips verscheen ook als volwassene nog geregeld in vrouwenkleding op de feestjes van zijn broer en was ondanks zijn huwelijk geregeld in het bed van diverse mannen te vinden.

Lodewijk XIV werd in bed al vroeg de kneepjes van het vak geleerd. Het verhaal gaat dat zijn moeder haar veertigjarige dienstmeid op de zestienjarige Lodewijk afstuurde voor zijn ontmaagding. Of deze vrijpartij hem beviel weten we natuurlijk niet, maar de koning stond al snel bekend als vrouwenverslinder. De ene na de andere maîtresse wist het bed van de koning te vinden, onder wie zelfs de vrouw van zijn eigen broer.

Lodewijk XIV als Zonnekoning

Omdat Lodewijk nog zo jong was toen hij de troon besteeg, regeerde zijn moeder tot 1654 in zijn naam – hij was overigens zeker niet de enige kindkoning die de scepter zwaaide. De echte kroning vond plaats op 7 juni 1654, toen Lodewijk bijna zestien was. Een jaar eerder danste hij in het ballet Ballet de la Nuit. Daarin vertegenwoordigde hij de zonnegod Apollo. De link met de zon is typerend voor zijn regeerperiode. Lodewijk XIV zag het recht om te regeren als direct door God gegeven. Hij was de Zonnekoning, de persoon om wie het allemaal draait. Net als de planeten om de zon draaien.

Het leven in Versailles

Lodewijk XIV was een ambitieuze man met een visie. Hij voerde bijna continu oorlog, vooral tegen Spanje en de Republiek der Verenigde Nederlanden. In 1662 gaf hij de opdracht om het jachthuis van zijn vader om te bouwen tot een grandioos paleis: Versailles. Een groot deel van het Franse belastinggeld ging op aan dit extravagante bouwwerk. Dat belastinggeld kwam bij het gepeupel vandaan, want nobelen waren uitgesloten van betalingen.

De duizenden nobelen aan Lodewijks hof werden op 6 mei 1682 min of meer gedwongen in het paleis te wonen. De hoogsten in rang werden zelfs geacht aanwezig te zijn bij het naar bed gaan en ontwaken van de Zonnekoning. Zo’n honderd mannen keken iedere dag naar dit bizarre ritueel.

Leestip: Pronken met pruiken: zo werd de coupe van Lodewijk XIV razend populair

Het leven in Versailles voelde voor veel nobelen vrij beknot. Zij woonden niet langer in het roerige Parijs, maar ver van de bewoonde wereld. En wat gebeurt er als je rijke, verveelde mensen in een groot paleis bij elkaar zet? Feestjes met veel bloot, alcohol, eten en gokken. Er vond zelfs een heuse gifaffaire plaats (‘L’affaire des poisons’) onder Lodewijks bewind. Tussen 1677 en 1682 werden honderden personen beschuldigd van vergiftiging en hekserij.

Het overlijden van Lodewijk XIV

De verhalen over Lodewijk XIV zijn eindeloos. Zo zou hij maar een paar keer in zijn leven in bad zijn geweest. Zijn vervolging van de protestanten (de hugenoten) mag ook een eervolle vermelding krijgen. Onder invloed van zijn maîtresse madame de Maintenon trok hij in 1685 het Edict van Nantes in, dat godsdienstvrijheid moest waarborgen. Lodewijk XIV zag zichzelf boven alles als dienaar van God en verdediger van het ware geloof: het rooms-katholicisme.

De Franse koning overleed na een week van gruwelijke pijnen op 1 september 1715 aan koudvuur. Hij gaf het stokje over aan zijn kleinzoon Lodewijk XV. Op zijn sterfbed zou hij hem op het hart hebben gedrukt vooral niet zo veel oorlog te voeren als hij had gedaan. Lodewijk XIV ligt begraven in de kathedraal van Saint-Denis, net als andere Franse koningen.

Lees ook: waarom ging 1672 voor Nederland de geschiedenisboeken in als het Rampjaar?