Vandaag gaan de inwoners van Groenland naar de stembus. Het belangrijkste thema is haast als vanouds: onafhankelijkheid. Niet van de Verenigde Staten, maar van Denemarken. In 1814 werd Groenland een Deense kolonie en nog altijd maakt het deel uit van het Europese land. Door de recente uitspraken van de Amerikaanse president Donald Trump over de mogelijke aanschaf van Groenland, worden de verkiezingen met meer interesse dan ooit gevolgd.
De belangstelling van de VS voor Groenland gaat echter veel verder terug dan Trump: vanwege de strategische ligging en natuurlijke rijkdommen is Groenland al meer dan een eeuw het doelwit van Amerikaanse ambities. Vooral tijdens de Koude Oorlog probeerden de VS voet aan de grond te krijgen, maar telkens weer wist Groenland zijn autonomie te behouden.
De Amerikaanse interesse in Groenland
De belangstelling van de VS voor Groenland ontstond eind negentiende eeuw. Na de aankoop van Alaska in 1867 bekeek de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken William Seward de mogelijkheid om ook Groenland en IJsland toe te voegen aan het territorium.
Uit een rapport uit 1868 bleken vooral de omvangrijke visserij en bodemschatten de aandacht van de VS te wekken. Seward hoopte zelfs dat een overname van Groenland ervoor zou zorgen dat Canada zich bij de VS zou voegen.
Leestip: Deze 4 landen werden ooit verkocht aan een ander land
Maar Groenland was niet verlaten. Al eeuwenlang woonden er inheemse gemeenschappen, voornamelijk Inuit, die een sterke band met het land hebben. De vroege Amerikaanse interesse werd gedreven door strategische en economische belangen, waarbij die van de lokale bevolking volledig werden genegeerd.
Mislukte deals en oorlogstijd
De poging van Seward om Groenland in te lijven slaagde niet, maar de interesse van de VS bleef. In 1910 stelde de Amerikaanse ambassadeur Maurice Egan voor om land in de Filipijnen, dat destijds in Amerikaanse handen was, te ruilen voor Groenland en Deens-West-Indië. Maar ook deze deal ging niet door.
Leestip: Wordt Groenland een speelbal van Trump? Deze speleologen hopen van niet
Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd Groenland plotseling van groot strategisch belang. Na de Duitse bezetting van Denemarken in 1940 nam de VS het eiland onder zijn hoede. In 1941 werd een overeenkomst gesloten die de VS toestond militaire posten op Groenland te bouwen. Vooral de cryolietmijnen, essentieel voor de productie van gevechtsvliegtuigen, waren van onschatbare waarde.
Groenland in de Koude Oorlog
Na de Tweede Wereldoorlog richtten de VS hun aandacht op een nieuwe vijand: de Sovjet-Unie. In de Koude Oorlog zagen Amerikaanse militaire leiders de strategische waarde van Groenland als buffer tussen de VS en de Sovjet-Unie.
In 1946 stelde de Amerikaanse regering voor om Denemarken honderd miljoen dollar in goud te betalen voor Groenland. Deze geheime aanbieding kwam later aan het licht door onderzoek van Associated Press. De VS hadden zelfs overwogen om land in Alaska te ruilen voor delen van Groenland.
De Deense regering reageerde geschokt op het voorstel en weigerde. ‘We zijn Amerika veel verschuldigd, maar niet heel Groenland,’ zei de Deense minister van Buitenlandse Zaken Gustav Rasmussen daarover.
Voortdurende belangstelling
In 1951 bereikten de VS en Denemarken een akkoord: Amerikaanse militaire posten mochten blijven, onder toezicht van de NAVO. Dit verstevigde de rol van Groenland in de Noord-Atlantische verdediging.
Leestip: Deze expeditie leidde naar de noordelijkste bloem ter wereld
Pas in de jaren zeventig kwamen documenten aan het licht over de Amerikaanse pogingen om Groenland aan te schaffen. De onthullingen veroorzaakten een golf van verontwaardiging. Zou de soevereiniteit van Groenland in het geding blijven komen door buitenlandse inmenging?
Vandaag de dag blijft Groenland van strategisch belang, vooral nu de opwarming van de aarde nieuwe zeeroutes en grondstoffen blootlegt. Maar zowel Denemarken als Groenland zijn duidelijk: het eiland is niet te koop. Zoals de Groenlandse premier Múte Egede het verwoordde: ‘Groenland behoort toe aan de bewoners van Groenland.’
Steun de missie van National Geographic en krijg onbeperkt toegang tot National Geographic Premium. Word nu lid!
