Eduard VI was pas negen jaar oud toen hij zijn vader Hendrik VIII in 1547 opvolgde als koning van Engeland. Tot Eduard meerderjarig was, regeerde een regentschap in zijn plaats. Eduards nicht was even oud als hij en bij haar geboorte vierde in de lijn van de troonopvolging. Toen Eduard tot koning werd gekroond, schoof ze op naar de derde plaats, na Hendriks dochters Maria en Elizabeth. Haar naam was Jane Grey.

Wie was Jane Grey?

Jane Grey was uitzonderlijk goed opgeleid voor een jonge vrouw van haar tijd. Ze sprak meerdere talen en was bedreven op zowel academisch als huishoudelijk gebied. Ze stond bekend als vroom, leergierig en charismatisch, maar wat haar toekomst betreft had ze weinig te kiezen. Net als bij andere dochters van adel werd van Jane verwacht dat ze zich zou onderwerpen aan een gearrangeerd huwelijk. Zo werd haar macht geconsolideerd en behield haar familie prestige.

Janes ouders bemiddelden een huwelijk met Guildford Dudley, de zoon van de invloedrijke hertog van Northumberland. Toen ze trouwden in 1553 was Jane zestien jaar oud. Hoewel historische bronnen hierover uiteenlopen, wordt aangenomen dat Jane zich tegen het huwelijk verzette. Eén kroniek vermeldt zelfs dat Janes vader haar sloeg tot ze instemde.

Leestip: De gruwelijke moorden van bloedgravin Elisabeth Báthory

Ondertussen was de eveneens zestienjarige koning Eduard ernstig ziek geworden. Toen zijn dood naderde, speelde de hertog van Northumberland in op de angst dat zusjes Maria en Elizabeth niet-Britse echtgenoten zouden huwen. Daarmee zou de macht van de Britse troon verwateren. De hertog overtuigde Eduard ervan zijn twee zusjes uit te sluiten van de troonopvolging en in plaats daarvan zijn nieuwe schoondochter Jane naar voren te schuiven.

Ondanks meningsverschillen over de rechtmatigheid van deze regeling werd Jane benoemd tot Eduards erfgenaam. Toen de koning op 6 juli 1553 stierf, maakte dat Jane koningin.

Koningin met tegenzin

Voor tiener Jane kwam haar kroning als een verrassing. Klaarblijkelijk was zij van te voren niet van de regeling op de hoogte gesteld. Later zou ze over die tijd optekenen hoe ze de mannen haar ‘ontoereikendheid’ verklaarde en dat ze hun beslissing ‘ten zeerste betreurde’.

Overrompeld verhuisde Jane op 10 juli met frisse tegenzin naar de Tower of London: het gebouwencomplex in het centrum van de hoofdstad waar leden van het koninklijk huis destijds traditiegetrouw verbleven voor hun officiële kroning.

Leestip: Hoe twee Engelse prinsjes vermist raakten in de Tower of London

Dat de hertog van Northumberland via haar aan de macht probeerde te komen, stond Jane bovendien absoluut niet aan. Om haar afschuw aan hem duidelijk te maken, weigerde de kersverse koningin om zijn haar echtgenoot Guildford tot prins-gemaal te kronen. Niet geheel onverwacht reageerde de hertog daar woedend op.

Lady Jane wordt gevangengenomen

Binnen enkele dagen stuurde Maria een leger naar Londen om Jane af te zetten. Janes koninklijke raad werd kort daarop ontbonden. Met Jane en haar aanhang opgesloten in de Tower of London, riep de burgermeester van de stad Maria uit tot koningin.

Uiteindelijk zou Janes vader naar de Tower komen en haar te gebieden ‘haar koninklijke gewaad uit te trekken’. Jane zou daarop hebben geantwoord: ‘Ik trek ze veel liever uit dan ik ze aantrek.’

Leestip: Hendrik VIII van Engeland: de man die twee van zijn vrouwen liet onthoofden

Slechts negen dagen na haar proclamatie tot koningin doet Lady Grey op 19 juli 1553 afstand van de troon. Maria trok daarop triomfantelijk naar Londen, waar zij de hertog, Guildford en zijn andere zoons liet opsluiten. Kort daarna werd de hertog van Northumberland onthoofd wegens verraad, ondanks zijn haastige bekering tot het katholicisme – het geloof dat Maria aanhing.

Vanuit de gevangenis schreef Jane aan Maria dat ze de gebeurtenissen die tot haar troonsbestijging hadden geleid ‘verbijsterend en verontrustend’ vond. Ze verontschuldigde zich voor het veroveren van de troon en smeekte Maria om haar leven.

De executie van Jane Grey

In eerste instantie leek Jane Maria ervan te hebben overtuigd haar te sparen, zelfs nadat zij en Guildford in de rechtbank beiden schuldig werden bevonden aan verraad. Maar het geduld van de nieuwe koningin was op toen Janes vader deelnam aan een kortstondige opstand tegen Maria’s aanstaande verbintenis met een Spaanse koning. Maria veroordeelde Jane en Guildford ter dood.

Leestip: Anna Boleyn was populair aan het Britse hof – toch werd ze onthoofd

Jane had zichzelf wellicht kunnen redden door zich tot het katholicisme te bekeren, maar dat weigerde ze. Ze weigerde eveneens haar man te zien, van wie ze klaarblijkelijk, ondanks alles, was gaan houden. Ze verwees naar de ‘ellende en pijn’ die een ontmoeting met hem met zich mee zou brengen. Hoe dan ook zouden ze in de dood altijd verbonden blijven, aldus Jane.

Op 12 februari 1554 werd Jane kort na haar man Guildford geëxecuteerd. ‘Ik ben hier gekomen om te sterven,’ zou ze tegen de verzamelde menigte hebben gezegd voordat de bijl viel. Ze bekende schuld, las een gebed voor en smeekte de beul om snel te zijn. Vervolgens werd ze op zestienjarige leeftijd onthoofd.

Meer ontdekken? Krijg onbeperkt toegang tot National Geographic Premium en steun onze missie. Word vandaag nog lid!