Al bijna duizend jaar lang waakt de Tower of London bij de Theems over de Engelse hoofdstad. In de loop van de eeuwen heeft dit oude fort, dat volgens de legende wordt beschermd door de raven die er rondvliegen, dienstgedaan als koninklijk paleis, bewaarplaats van de kroonjuwelen, koninklijke dierentuin, gevangenis, gruwelijk oord van terechtstellingen en folteringen, en toeristische attractie.

De geschiedenis van de Tower begint in 1066, het jaar waarin de Normandiërs onder leiding van Willem de Bastaard, die zich later liever Willem de Veroveraar liet noemen, Engeland binnenvielen. De nieuwe koning liet een indrukwekkende vesting bouwen aan de rand van de stad, als verdedigingswerk tegen buitenlandse invasies en om de Engelsen eraan te herinneren wie hun nieuwe meester was.

Het kasteel dat Willem liet bouwen, was gemaakt van hout. Maar al snel werd besloten het houten fort te vervangen door een grote stenen toren: de White Tower, de grote donjon in het midden van het complex. In die tijd, waarin de meeste gebouwen slechts één verdieping hoog waren, was de 27 meter hoge White Tower een opvallende verschijning en vanuit de hele omgeving goed te zien. Het was de eerste wolkenkrabber van de City of London.

Londen halverwege de 17de eeuw met de London Bridge in het midden en de Tower rechts
Londen halverwege de zeventiende eeuw, met de London Bridge in het midden en de Tower rechts.
Bridgeman/ ACI

Leeuwen in de Tower

Het is een bekend feit dat de Tower gedurende een deel van zijn geschiedenis de residentie was van Engelse koningen. Minder bekend is dat het complex ook het onderkomen was van de dieren van de koning: zes eeuwen lang was het er een grote beestenboel. Op zijn hoogtepunt werden in de Tower maar liefst 280 dieren van zestig soorten gehouden.

De eerste dierlijke bewoners waren berberleeuwen die in 1235 in de Tower aankwamen. Twintig jaar later brachten kruisridders een olifant mee. Het dier kreeg van zijn verzorgers in de Tower, met de beste bedoelingen, elke dag bijna vier liter rode wijn te drinken tegen de kou. Ook was er een ijsbeer uit Noorwegen, die zo nu en dan op jacht mocht in de Theems, aangelijnd aan een dik touw. Steeds weer kreeg de koning nieuwe dieren ten geschenke, zodat de vorstelijke menagerie gestaag uitdijde.

Op 6 juli 1535 werd Thomas More in een openbare ceremonie op de heuvel achter het fort onthoofd wegens hoogverraad Volgens kronieken uit die tijd werd hij tegen negen uur in de ochtend uit de Tower gehaald en begeleid naar het veld waar het schavot stond opgesteld Toen hij daar de ladder moest beklimmen om op het schavot te komen zou hij bijna vallend maar toch nog met enige humor tegen een bewaker hebben gezegd Mijnheer ik verzoek u om hulp naar beneden komen zal ik zelf wel doen Toen hij zich al op het schavot bevond vroeg hij het volk voor hem te bidden Daarna knielde hij liet het hoofd rusten op het hakblok en verzocht hij de beul zijn baard opzij te leggen omdat die geen enkel verraad had gepleegd Direct daarna werd met n enkele slag zijn hoofd afgehakt Zijn lichaam werd in het massagraf van de St Peter ad Vincula geworpen Een jaar later werd ook koningin Anna Boleyn daar begraven
Op 6 juli 1535 werd Thomas More in een openbare ceremonie op de heuvel achter het fort onthoofd wegens hoogverraad. Volgens kronieken uit die tijd werd hij ‘tegen negen uur in de ochtend uit de Tower gehaald’ en begeleid naar het veld waar het schavot stond opgesteld. Toen hij daar de ladder moest beklimmen om op het schavot te komen, zou hij ‘bijna vallend’, maar toch nog met enige humor ‘tegen een bewaker hebben gezegd: ‘Mijnheer, ik verzoek u om hulp; naar beneden komen zal ik zelf wel doen.’’ Toen hij zich al op het schavot bevond ‘vroeg hij het volk voor hem te bidden’. Daarna knielde hij, ‘liet het hoofd rusten op het hakblok en verzocht hij de beul zijn baard opzij te leggen, omdat die geen enkel verraad had gepleegd’. Direct daarna ‘werd met één enkele slag zijn hoofd afgehakt’. Zijn lichaam werd in het massagraf van de St Peter ad Vincula geworpen. Een jaar later werd ook koningin Anna Boleyn daar begraven.
SCALA, FLORENCE

In de achttiende eeuw waren de koninklijke dieren een grote publiekstrekker. Bezoekers moesten een toegangsprijs van drie halfpennies betalen, maar konden ook korting krijgen: wie een kat of hond meebracht om die aan de leeuwen te voeren, mocht gratis naar binnen.

Waarschuwing voor bedriegers

De Tower zit vol geheimen en verrassingen. Direct na binnenkomst sta je in de historische Byward Tower oog in oog met een mysterieuze glazen bouwsteen in de linkerwand, met daarin een spookachtige mensenhand. Niemand weet hoe die daar ooit terecht is gekomen, al is er een theorie dat het een grap is geweest van de hellebaardiers die de Tower bewaken.

Imposanter is de wandschildering die aan het licht is gekomen bij restauratiewerkzaamheden aan een Normandische schoorsteen op de eerste verdieping van diezelfde toren. Het gaat om de enige middeleeuwse wandschildering in de Tower die de tand des tijds heeft doorstaan. Deskundigen denken dat het werk uit 1390 stamt en dat het de kruisiging van Christus verbeeldt.

Overzicht van de Tower of London
Overzicht van de Tower of London.
HERITAGE/GETTY IMAGES

Koninklijke gevangenis

Al sinds de tijd van de vroegste Normandische koningen had de Tower gediend als gevangenis voor politieke gevangenen. Allerlei mensen die werden gezien als bedreiging voor de macht van de vorst, werden hier opgesloten: onder hen waren samenzweerders, opstandelingen, dynastieke rivalen en buitenlandse krijgsgevangenen.

Velen van hen werden ter dood gebracht of stierven onder mysterieuze omstandigheden, onder wie de ‘twee jonge prinsen’. De jeugdige Eduard V en zijn nog jongere broertje werden in de Tower opgesloten en waarschijnlijk op bevel van hun oom Richard III vermoord. Maar pas tijdens het bewind van koning Hendrik VIII van Engeland brak de gruwelijkste periode aan in de geschiedenis van de Tower.

Byward Tower is de belangrijkste toegangspoort van het complex Het bouwwerk stamt uit de 13de eeuw en bestaat uit een poort met aan weerszijden cilindervormige torens De toegang werd zwaar bewaakt en omvatte een slotgracht en een ophaalbrug
Byward Tower is de belangrijkste toegangspoort van het complex. Het bouwwerk stamt uit de dertiende eeuw en bestaat uit een poort met aan weerszijden cilindervormige torens. De toegang werd zwaar bewaakt en omvatte een slotgracht en een ophaalbrug.
ALAMY/ACI

Zo liet hij zijn lord chancellor Thomas More opsluiten, nadat deze in ongenade was geraakt wegens zijn verzet tegen Hendriks eerste scheiding. More volhardde in zijn mening, en werd daarom uiteindelijk onthoofd. Zijn hoofd werd tentoongesteld aan het publiek bij de Traitors’ Gate, de toegang tot de Tower aan de Theems. Hendrik VIII zou nog meer illustere slachtoffers maken.

De koepels die nu de bekroning vormen van de vier hoektorens van de White Tower werden gebouwd in zijn opdracht, omdat hij het complex meer grandeur wilde verlenen ten tijde van de kroning van zijn tweede vrouw: Anna Boleyn. Maar nog geen drie jaar daarna werd Anna zelf een van de bekendste slachtoffers van de Engelse vorst. Ze was de eerste koningin die werd onthoofd op de binnenplaats van het fort.

DE CHIEF YEOMAN WARDER GESCORTEERD DOOR ZIJN MANNEN SLUIT DE POORTEN VAN HET FORT TIJDENS DE SLEUTELCEREMONIE LITHO UIT DE 20STE EEUW
DE CHIEF YEOMAN WARDER, GEËSCORTEERD DOOR ZIJN MANNEN, SLUIT DE POORTEN VAN HET FORT TIJDENS DE SLEUTELCEREMONIE. LITHO UIT DE TWINTIGSTE EEUW.
BRIDGEMAN/ACI

De laatste gevangenen

In de negentiende eeuw kwam het massatoerisme op gang. De victoriaanse burgerij stortte zich enthousiast op deze nieuwe trend: er werden reisgidsen uitgegeven waarin de gruwelen van de Tower werden besproken, en de afgebrande Lanthorn Tower werd herbouwd in middeleeuwse retrostijl.

In de Tweede Wereldoorlog was de Tower gesloten voor publiek. De drooggelegde slotgracht werd gebruikt als moestuin om de Londenaren van eten te voorzien. Tijdens de blitzkrieg sloegen er in de Tower vijftien bommen, drie raketten en vele brandbommen in. In totaal vielen daarbij drie doden. De materiële schade bleef beperkt. In die tijd werd de Tower nog één keer gebruikt als gevangenis voor hooggeplaatste personen: de laatste staatsgevangene was Rudolf Hess.

Op 15 augustus 1941 werd voor het laatst iemand terechtgesteld in de Tower: de Duitse spion Josef Jakobs werd gefusilleerd. In 1946 opende de Tower zijn deuren weer voor publiek. Het bouwwerk houdt nog altijd de wacht aan de Theems, net als de afgelopen duizend jaar. Een jaar geleden verdween plotseling een van de beroemde raven van de Tower, waardoor nu nog slechts zeven vogels over het complex waken. Maar ravenmeester Christopher Skaife houdt goede hoop op nieuw broedsel. Want zoals de legende wil: zolang de Tower wordt beschermd door raven, zal hij blijven bestaan.