Op 6 december 1912 stuit de Duitse archeoloog Ludwig Borchardt op de overblijfselen van het atelier van Thoetmosis, een beeldhouwer die werkzaam was aan het hof van farao Achnaton. In de werkplaats liggen verschillende onafgewerkte beelden en gipsmodellen, waaronder een kalkstenen borstbeeld van een knappe vrouw met een grote kroon op haar hoofd: Nefertiti.

Gezinsleven van Nefertiti

Nefertiti was getrouwd met Achnaton, de farao die van 1352 v.C. tot 1338 v.C. over het oude Egypte heerste. Haar naam betekent ‘de schone is gekomen’, iets dat soms geïnterpreteerd wordt als een verwijzing naar een niet-Egyptische afkomst. Haar herkomst wordt echter in geen enkel historisch document genoemd, al is de gangbare theorie dat ze de dochter was van de farao Eje.

Leestip: Wie was Cleopatra VII en was ze werkelijk zo mooi?

Nefertiti trouwde op jonge leeftijd met Achnaton en samen kregen ze zes dochters. Lange tijd werd aangenomen dat ze ook de moeder was van de beroemde farao Toetanchamon. DNA-onderzoek heeft echter aangetoond dat Toetanchamon weliswaar de zoon was van Achnaton, maar een moeder had die sterke genetische overeenkomsten had met zijn vader – en vermoedelijk diens zus was. Uiteindelijk trouwde een van Nefertiti’s dochters met Toetanchamon. Ze was dus niet alleen zijn stiefmoeder, maar ook zijn schoonmoeder.

Gelijkwaardige status

Als echtgenote van Achnaton vervulde Nefertiti een belangrijke rol aan het hof. Sterker nog, er zijn aanwijzingen dat zij zelfs naast Achnaton regeerde. Zo zijn er in het huidige Tell el-Amerna verschillende afbeeldingen gevonden waarop te zien is hoe zij haar man bijstond in zijn taak als farao.

Ze stond naast hem als er politieke besluiten genomen moesten worden, maar er zijn ook scènes waarin te zien is dat ze op strijdwagens reed of vijanden strafte. Daarnaast werd Nefertiti regelmatig op dezelfde grootte afgebeeld als Achnaton, wat duidt op een gelijkwaardige status.

Leestip: Waarom worden mannen uit het oude Egypte zo vaak kaal afgebeeld?

Gedurende zijn koningschap voerden de twee religieuze hervormingen door: het polytheïsme werd vervangen voor de verering van één god: zonnegod Aton. Ook de macht van priesters werd ingeperkt en tempels voor traditionele goden gesloten. Hervormingen die overigens niet lang standhielden en na het aantreden van Toetanchamon als farao werden teruggedraaid.

Raadselachtige verdwijning

Net zoals er onduidelijkheid is over haar afkomst, is ook haar dood gehuld in mysteriën. De oude Egyptenaren stonden bekend om hun nauwgezette documentatie, maar rond het twaalfde regeringsjaar van Achnaton kwam de naam Nefertiti niet meer voor in de geschriften.

Leestip: Wie was Hatsjepsoet? De vrouwelijke farao die uit de geschiedenis werd gewist

Hoewel het mogelijk is dat Nefertiti stierf of in ongenade viel, gaan sommige theorieën ervan uit dat zij onder de naam Neferneferuaten als coregent optrad naast Achnaton en mogelijk na zijn dood zelfstandig regeerde. Er wordt ook gespeculeerd dat zij zich daarna manifesteerde onder de mannelijke naam Semenkhkare, al is dit onder wetenschappers omstreden. Semenkhkare kon ook een zoon van Achnaton zijn geweest, die na drie jaar koningschap de troon overdroeg aan Toetanchamon.

Een vondst in een kalksteengroeve bij Dayr Abū Ḥinnis, ongeveer tien kilometer ten noorden van Amarna, lijkt de mogelijkheid van dood en verbanning in ieder geval te weerleggen. Hier werd een inscriptie gevonden die bewijst dat Nefertiti nog leefde en koningin was in het zestiende jaar van Achnatons regering. Dat maakt het onwaarschijnlijk dat zij vóór die tijd is overleden of verbannen.

Zoektocht naar haar graf

Hoewel haar beroemde buste al meer dan honderd jaar geleden is gevonden, is het archeologen nog altijd niet gelukt om haar definitieve rustplaats te lokaliseren. In 2022 stelde egyptoloog Nicholas Reeves dat haar mummie zich mogelijk in een geheime ruimte in het graf van Toetanchamon bevindt.

In datzelfde jaar meldde een andere bekende egyptoloog, Zahi Hawass, dat hij naar alle waarschijnlijkheid haar mummie en graf had gevonden – maar dan in de Vallei der Koningen bij Luxor. Hawass was ervan overtuigd dat hij binnen enkele maanden sluitend bewijs zou kunnen leveren dat het om Nefertiti ging – maar dat wereldnieuws laat nog steeds op zich wachten.

Meer ontdekken? Krijg onbeperkt toegang tot National Geographic Premium en steun onze missie. Word vandaag nog lid!