De invloed van de mythologie van de oude Grieken is tot op de dag van vandaag voelbaar. Veel van hun verhalen hebben hun sporen nagelaten in de kunst, literatuur en taal. Denk bijvoorbeeld aan het oedipuscomplex, een psychoanalytisch concept dat in 1897 werd ontwikkeld door psychiater Sigmund Freud.

Hij gebruikte deze term voor de fase waarin kleuters seksuele gevoelens voor de ene ouder ontwikkelen en de andere ouder als concurrent beschouwen. Hoewel er nooit wetenschappelijk bewijs is gevonden voor dit ‘complex’, is het geen toeval dat Freud zich liet inspireren door Oedipus uit de Griekse mythologie. Dit is het tragische verhaal achter het oedipuscomplex.

De geboorte van Oedipus

Lang geleden heerste koning Laios over de stad Thebe. Samen met zijn vrouw, koningin Lokaste, krijgt hij een zoon. Maar dan brengt het orakel van Delphi onheilspellend nieuws: het kind zal op een dag zijn eigen vader doden. Om zijn noodlot te ontlopen, laat koning Laios de voeten van zijn pasgeboren zoon doorboren en hem te vondeling leggen.

Leestip: In deze Griekse mythen staan familieleden op het menu

De herder die het kind te vondeling moet leggen, krijgt medelijden en geeft hem aan een bevriende herder uit Korinthe. Hij brengt het kind naar zijn kinderloze koning Polybos en koningin Merope. Zij ontfermen zich over de baby en noemen hem Oedipus, wat ‘opgezwollen voet’ betekent. Ze voeden hem op als hun eigen zoon en onthullen nooit waar hij werkelijk vandaan komt.

Een voorspelling van het orakel

Jaren verstrijken, totdat op een dag een dronken man aan Oedipus vertelt dat koning Polybos niet zijn echte vader is. Zijn ouders ontkennen dit, maar Oedipus kan de gedachte niet loslaten. Hij bezoekt het orakel, maar dat zwijgt over zijn afkomst.

Wel laat het orakel weten dat hij zijn vader zal doden en kinderen gaat krijgen met zijn moeder. Onbewust van zijn echte ouders, ontvlucht hij zijn huis om het noodlot te ontlopen.

Leestip: Waarom zijn de Griekse beelden klein geschapen?

Hij reist onbewust naar Thebe, de stad waar zijn biologische ouders wonen. Zijn reis verloopt alleen niet vlekkeloos. Onderweg probeert een wagen met paarden hem van de weg te duwen en er ontstaat een gevecht. Eén van de mannen in de wagen is koning Laios. Oedipus doodt hem, en daarmee komt het eerste deel van de voorspelling van het orakel uit.

Beloond voor zijn daden

Oedipus bereikt de stad Thebe, maar wordt geconfronteerd met een gevleugelde sfinx. Ze teistert de stad door willekeurige mensen een raadsel voor te leggen. Iedereen die het niet weet op te lossen, wordt gedood. Ze richt zich tot Oedipus, maar hij geeft het goede antwoord.

De stad viert zijn overwinning en hij mag trouwen met koningin Lokaste, die kort daarvoor weduwe is geworden. Samen krijgen ze vier kinderen, onbewust dat ze moeder en zoon zijn. Het tweede deel van de voorspelling is uitgekomen.

Dood en verderf

Maar dan krijgt de stad te maken met de pest. Koning Oedipus stuurt in een poging de stad te redden, zijn zwager Kretoon naar het orakel voor raad. Ze vertelt dat de plaag pas zal ophouden wanneer de moordenaar van koning Laios, de voormalige koning van Thebe, bekend wordt en uit de stad wordt verjaagd.

Leestip: Dionysos was meer dan alleen een ‘feestgod’

Oedipus gaat op onderzoek uit en krijgt van de blinde ziener Tiresias te horen dat hijzelf schuldig is aan de moord. Oedipus ontkent, maar uiteindelijk valt alles op zijn plek. De voorspelling is uitgekomen.

De waarheid komt aan het licht

Oedipus wordt overweldigd door schaamte en stormt woedend met een zwaard door het paleis om zijn moeder en vrouw te doden. Maar het is al te laat. Ook voor Lokaste is de waarheid aan het licht gekomen, waarna ze een einde aan haar eigen leven maakt.

Oedipus pakt de gespen van haar kleding en steekt zijn eigen ogen uit. De ogen die hem hadden weerhouden te zien wat er al die tijd echt aan de hand was.

Meer ontdekken? Krijg onbeperkt toegang tot National Geographic Premium en steun onze missie. Word vandaag nog lid!