Stel je de straten van het oude Rome voor: drukke stegen vol mensen, handkarren en straatverkopers, de geur van vers brood vermengd met die van afval en menselijke uitwerpselen. Inwoners van alle rangen en standen kruisten hier elkaars pad – in badhuizen, op markten, in tempels – al leefden ze in totaal verschillende werelden. Zo woonden burgers, slaven en de elite van het Romeinse Rijk samen in de stad.

Wonen in het Romeinse Rijk

De burgers die tot de lagere sociale klasse behoorden, woonden in overvolle appartementen. Deze appartementencomplexen, ook wel insulae genoemd, waren wel vijf tot zeven verdiepingen hoog. Het rook er niet fris, het was er donker en de kans op instorting was groot vanwege de slechte bouwkwaliteit.

Op de begane grond bevond zich vaak een winkel, zoals een smederij, kapperszaak, boekwinkel, wijnwinkel of leerbewerker. Voor stromend water moest men naar buiten voor een bron of een fontein.

Leestip: Welke van deze 7 bijzondere Romeinse beroepen had het best bij jou gepast?

Maar net zoals nu was ook in het Romeinse Rijk de rijkdom ongelijk verdeeld. Terwijl burgers dicht op elkaar leefden in insulae, woonden rijke Romeinen in prachtige villa’s, de zogeheten domus.

Deze luxueuze woningen waren vaak voorzien van prachtige beschilderde muren, vloerverwarming, toiletten, badruimtes en soms zelfs grote binnentuinen. Rijke Romeinen hadden vaak ook grote villa’s op het platteland, waar ze zich terugtrokken om te ontsnappen aan de hitte en de stank van de stad.

Terwijl schatrijke Romeinen in luxe leefden en genoten van buitensporige banketten, gingen duizenden burgers in de steden dood van de honger. Veel Romeinen moesten het doen met het graan wat de staat hun gaf om hen rustig en tevreden te behouden.

Het badhuis en openbaar toilet

Hoewel het verschil tussen arm en rijk duidelijk zichtbaar was in hun woningen, kwamen alle Romeinen vrijwel dagelijks samen in het badhuis om te ontspannen, maar ook om te sporten, je te wassen, een voorstelling te bezoeken of om zaken te doen.

Het water kwam de stad in via aquaducten, waarvan de Pont du Gard een bekend voorbeeld is. Dankzij een uitgebreid netwerk werd bijvoorbeeld Rome dagelijks voorzien van miljoenen liters water. Ook liep onder de stad een indrukwekkend rioleringssysteem.

Leestip: Van toga tot stola: wat voor kleren droegen de oude Romeinen?

De meeste huizen in het Romeinse Rijk hadden geen eigen toilet en moesten het doen met po’s die op straat of in de goot werden geleegd. Of je bracht een bezoekje aan het gemeenschappelijk toiletgebouw. Het was heel vanzelfsprekend om een toilet met tien, twintig of zelfs honderd anderen te delen.

Het is alleen een fabel dat men hier urenlang op het toilet ontspannen met elkaar zat te kletsen. Men was zich bewust dat je na een toiletbezoek ziek kon worden en beschouwde het openbaar toilet als een onheilspellende plek.

Vermaak en onderwijs

In het Romeinse Rijk was er ook vermaak. Mensen verzamelden zich om naar toneelstukken, wagenrennen en gladiatorengevechten te kijken. Romeinse burgers genoten van hun vrije tijd, maar slaven hadden een heel ander leven. Zij moesten hard werken op het land, in mijnen of op schepen.

Hoogopgeleide Grieken moesten vaak als huisleraar werken in de huizen van welgestelde Romeinen. Andere welgestelde jongens kregen vaak les op straat, onder zuilengangen of in de schaduw van bomen. De leraar was meestal een vrijgelaten slaaf of voormalige krijgsgevangen. Zo verschilde het Romeinse onderwijs van ons schoolsysteem.

Het forum en openbare tempels

Het forum was de belangrijkste plek in een Romeinse stad. Het was een groot openbaar plein dat werd beschouwd als het hart van de stad. Hier kwam de politiek, religie en economie samen in openbare toespraken, strafprocessen, verkiezingen, religieuze ceremonies en marktkoophandel.

Aan het Romeinse forum werden belangrijke gebouwen gebouwd, zoals openbare gebouwen en belangrijke tempels waar goden en godinnen werden vereerd. Romeinen geloofden namelijk in veel goden, zoals Jupiter, de hemelgod; Mars, de beschermgod in oorlog; en Vesta, de godin van het huis. Deze goden werden niet alleen in tempels, maar ook thuis vereerd.

Meer ontdekken? Krijg onbeperkt toegang tot National Geographic Premium en steun onze missie. Word vandaag nog lid!