De leden van elitaire families in het Romeinse Rijk leefden nogal een druk leven. Van de vroege ochtend tot de late avond waren ze bezig een smetteloze reputatie op te bouwen en hun vrijgevigheid en virtus (deugdzaamheid) tentoon te spreiden. Alles om hun bevoorrechte positie te behouden. Hoe zag een gemiddelde dag van een rijke Romein eruit?
De ochtend: netwerken op z’n Romeins
De werkdag van een Romeinse patriciër begon al vroeg. Amper uit bed moest hij een belangrijke ceremonie voltrekken: de salutatio. Die bestond uit het groeten van alle mensen met wie hij een bijzondere band had: de leden van zijn ‘familie’. Of anders gezegd: zijn verwanten en slaven, en zijn vrienden en clientes.
Elke ochtend stond er een rij bezoekers van alle rangen en standen voor de deur. Een speciale slaaf, de nomenclator, had tot taak deze bezoekers te identificeren. Hij stond naast zijn meester en fluisterde hun namen in zijn oor. De patriciër herhaalde deze terwijl hij ze een hand gaf en ervoor zorgde dat ze een sportula, oftewel een gift, overhandigd kregen.
Leestip: Het Romeins badhuis: de voorloper van de moderne spa
Tijdens de ontvangst van zijn vrienden en clientes (gunstelingen of beschermelingen), nam de heer des huizes een moment de tijd om een licht ontbijt te nuttigen. Alhoewel, brood met knoflook en zout gedoopt in wijn, en soms wat kaas, eieren en gedroogde of verse vruchten valt vast niet iedereen goed op de maag.
Ook benutte de rijke Romein de ochtenduren om de slaven en liberti (vrijgemaakte slaven) van zijn familie, die zijn zaken behartigden, instructies te geven. De salutatio kon wel twee uur in beslag nemen, waarna de patriciër zijn huis verliet om zich naar het forum te begeven.
De middag: politieke activiteiten en de sextus
Op het forum bracht hij een groot deel van de dag door met het behartigen van zijn zaken, zijn negotium, zij het als redenaar, jurist of geldschieter. Dat gebeurde in de rechtbanken, de tribunalen, die van het derde tot het negende uur waren geopend.
Op het middaguur, aan het eind van het zesde uur, werd er een pauze gehouden om uit te rusten. De lunch bestond uit bijvoorbeeld peulvruchten, stokvis, eieren, kip, eend of kalkoen, fruit en wijn.
Van deze middagpauze aan het eind van de sextus is het woord ‘siësta’ afgeleid. Na het middagdutje werden de politieke en juridische activiteiten op het forum hervat, tot aan het eind van het negende en laatste uur, waarna de senaat zijn deuren sloot.
De avond: dineren en feesten
Na de werkdag was het tijd voor een andere belangrijke gebeurtenis in de dagbesteding van een prominente Romein: het avondmaal (cena). Daar werden kosten noch moeite gespaard. Het nagerecht was het voorspel van de laatste fase van het banket, de comissatio, een drinkgelag onder begeleiding van muziek, zangers, dansers, mimespelers en zelfs gladiatoren.
Leestip: 4 merkwaardige verzorgingsproducten uit het Romeinse Rijk
Een inscriptie in Pompeï luidt: ‘Werp geen zinnelijke blikken en houd uw ogen af van getrouwde vrouwen. Scheld niet, word niet boos en uit geen beledigingen. Ga naar huis als u dit niet kunt.’
De gasten vertrokken vaak dronken naar huis, en werden daar door hun slaven naar bed begeleid. Ook de gastheer trok zich terug in zijn slaapvertrek, een kleine, schaars gemeubileerde kamer (cubiculum), vaak aan de westzijde van de binnenhof, waar hij in de ochtend de eerste zonnestralen van een nieuwe werkdag ontving. Klaar voor een nieuwe salutatio.
Schrijf je in voor de gratis nieuwsbrief van National Geographic en ontvang de favoriete verhalen van de redactie wekelijks in je mail.
