Een kudde van vijftien Aziatische olifanten maakt een ongekende reis door China. Afgelopen jaar trokken de dikhuiden vanuit hun thuisbasis in Xishuangbanna, een natuurreservaat in de zuidwestelijke Chinese provincie Yunnan, met onbekende bestemming noordwaarts. Inmiddels hebben ze bijna vijfhonderd kilometer afgelegd. De hele natie is in de ban van hun reis. Niemand weet waarom de olifanten überhaupt aan de wandel zijn gegaan of waar de langste olifantenmigratie uit de Chinese geschiedenis hen zal brengen.
De olifantenfamilie bestaat uit zes volwassen vrouwtjes, drie volwassen mannetjes en zes jonge olifanten. Op dit moment verblijven ze in de buitenwijken van Kunming, waar meer dan acht miljoen mensen wonen. De laatste maanden zijn ze de stad dichter genaderd en zijn ze menselijke nederzettingen binnengedrongen, waarbij ze gewassen plunderen, door straten zwerven en in kleine plaatsen naar voedsel zoeken. Ze zijn keukens binnengedrongen en brachten een bezoek aan een verzorgingshuis. Sommige zouden dronken zijn geworden van gefermenteerd graan. Hoewel de groep grotendeels bijeen blijft, heeft één mannetje de kudde verlaten. Hij is nu ongeveer 25 kilometer van de rest verwijderd.
Nu de capriolen van de kudde in het hele land de aandacht hebben getrokken, staan deskundigen voor een enorme uitdaging: Hoe kan het contact tussen de olifanten en mensen worden beperkt? Becky Shu Chen, deskundige op het gebied van Aziatische olifanten en werkzaam bij de London Zoological Society, werkt nauw samen met het team dat de olifanten in de gaten houdt. ‘Het doel is eenvoudig: confrontaties tussen mensen en olifanten vermijden.
De mensen in Yunnan hebben geen ervaring met dit soort incidenten,’ aldus Shu Chen. Daardoor moeten de teams hun tactiek ter plekke uitwerken en aanpassen. De autoriteiten hebben drones ingezet om de olifanten te volgen en proberen ze voornamelijk naar het zuiden terug te lokken. Dat gebeurt met voedsel en met fysieke barrières.
Chen Mingyong, hoogleraar aan de School of Ecology and Environment van Yunnan University en lid van het team deskundigen dat in de frontlinie werkt, vertelde aan staatsomroep CCTV dat het team van tevoren een route voor de olifanten uitstippelt en vervolgens langs dat pad voedsel met een sterke geur uitstrooit, zoals maïs, ananas en bananen. Chen: ‘Tegelijkertijd blokkeren we de wegen naar de steden, zodat de olifanten niet anders kunnen dan de door ons uitgezette route nemen.’
Eind mei begon die aanpak te werken. Na meer dan vier ton voedsel te hebben klaargemaakt, wist het team de olifanten ertoe te verleiden een kleine bocht naar het zuiden te maken. Momenteel loopt de kudde heen en weer in Yuxi, een stad die in het zuiden grenst aan Kunming.
De gevaren van relocatie
Volgens Pan Wenjing, een onderzoeker van Greenpeace in Peking die veel ervaring heeft met het behoud van de Aziatische olifant, biedt het lokken met voedsel echter geen gegarandeerd succes. ‘Ze moeten zich veilig voelen, dus voedsel alleen is waarschijnlijk niet genoeg om hun trekroute om te leiden,’ aldus Pan.
Het lokken met voedsel brengt ook risico’s met zich mee. Dat zegt Zhou Jinfeng, secretaris-generaal van de China Biodiversity Conservation and Green Development Foundation, een ngo in Peking. Volgens hem moet bij het lokken met voedsel gematigd te werk worden gegaan. ‘We mogen olifanten niet te afhankelijk laten worden van door de mens geproduceerd voedsel,’ zegt hij.
Chen geeft aan dat schrikdraad een andere tactiek is die wordt overwogen.
Elektrische afrasteringen worden op grote schaal gebruikt om conflicten tussen mens en dier te beperken en om olifanten bijvoorbeeld weg te houden van akkers. ‘Het gebruik van elektrische afrasteringen brengt in dit geval echter meerdere uitdagingen met zich mee,’ zegt Raman Sukumar, hoogleraar Ecologie aan het Indian Institute of Science en een vooraanstaand deskundige op het gebied van de ecologie en het gedrag van de Aziatische olifant.
Hij legt uit dat wanneer de olifanten rondtrekken, de hekken snel moeten worden weggehaald en op andere plaatsen langs hun route opnieuw moeten worden geïnstalleerd. Dat is onpraktisch. Daarnaast kan het ook moeilijk zijn om de olifanten terug te krijgen naar waar ze vandaan komen (zonder te weten waarom ze zijn vertrokken) en om ze daar te laten blijven. ‘Dat komt door hun onvoorspelbare zwervende aard,’ aldus Sukumar.
Shu Chen van de London Zoological Society is van mening dat deze olifanten al te ver zijn gekomen om weer vijfhonderd kilometer terug te lopen naar Xishuangbanna, het natuurreservaat waar ze vandaan komen. Zelfs als ze hulp krijgen.
Sommige deskundigen in China, onder wie Zhang Jinshuo, een specialist aan de Chinese Academy of Sciences, hebben het staatspersbureau laten weten dat wordt overwogen om de olifanten te verdoven en ze vervolgens terug naar Xishuangbanna te vervoeren.
Dit is al eens eerder gebeurd. In 2019 namen de autoriteiten van Yunnan een mannetjesolifant die in dorpen grote schade had aangericht, gevangen door hem te verdoven. Vervolgens brachten ze hem terug naar zijn leefgebied. Maar het verdoven en vervoeren van een kudde van vijftien olifanten is volgens Sukumar waarschijnlijk nog nooit eerder geprobeerd in Azië.
In Zuid-Afrika is massale relocatie van olifanten wel al uitgevoerd. Het ontbreekt China echter aan de deskundigheid en infrastructuur voor dergelijke operaties. Daarnaast maakt de dichte begroeiing van Yunnan het er ook niet gemakkelijker op. In Zuid-Afrika werd het verdoven voornamelijk in open gebieden uitgevoerd. Bovendien zou het volgens Pan van Greenpeace enorme risico’s met zich meebrengen, vooral met jonge kalveren.
Pan: ‘De dieren vormen een hechte familie en zijn zichtbaar op hun hoede voor mogelijke gevaren. Het verdoven van zelfs maar één olifant zal zeer waarschijnlijk de hele kudde in beroering brengen. En dat kan weer onvoorstelbare gevolgen hebben.’
Een duurzame oplossing
Het lokken met voedsel en het gebruik van omheiningen zijn oplossingen voor de korte termijn, meent Shu Chen. Ze hebben als enig doel conflicten tussen wilde dieren en mensen te voorkomen. Velen vragen zich af wat een duurzame langetermijnoplossing voor de olifanten zou zijn.
Zhou denkt dat de beste oplossing een nieuw nationaal olifantenpark is in de buurt van Kunming, waar de groep zich nu bevindt. ‘Er zijn veel nationale, provinciale en gemeentelijke natuurreservaten in Yunnan,’ zegt hij. ‘Veel daarvan hebben de potentie om het tijdelijke en [daarna] permanente leefgebied van deze olifanten te worden.’
Hij benadrukt het belang van de aanleg van ecologische corridors om de vier bestaande olifantenreservaten in Yunnan met elkaar te verbinden, zodat de dieren gemakkelijk en veilig kunnen migreren.
Sukumar is het daarmee eens. Op basis van ervaringen in India stelt Sukumar voor dat de olifanten naar een klein reservaat worden gelokt waar ze over voedsel beschikken en veilig zijn, terwijl deskundigen in de buurt een nieuw leefgebied zoeken. ‘Als het China ernst is met het behoud van de wilde Aziatische olifant, moet het een nieuw thuis vinden voor deze kudde olifanten,’ zegt hij.
Shawn Yuan is een journalist, fotograaf en National Geographic Explorer uit China. Shawn heeft vanuit meer dan twintig landen verslag gedaan. Nu verdeelt hij zijn tijd tussen het Midden-Oosten en China en is hij vooral geïnteresseerd in mensenrechten en milieu. Hij spreekt Mandarijn, Kantonees, Arabisch en Engels.
De National Geographic Society zet zich in om de wonderen van onze wereld te delen en te beschermen en heeft het werk van Explorer Shawn Yuan gefinancierd. Kom meer te weten over de steun van de Society aan Explorers die bedreigde dieren in de kijker zetten en beschermen.
Dit artikel werd oorspronkelijk in het Engels gepubliceerd op NationalGeographic.com
