Tenzij de uitstoot van CO2 voldoende wordt verminderd om de opwarming van de oceanen tegen te gaan, bestaat er een grote kans dat koraalriffen in de hele wereld – van het Great Barrier Reef voor de kust van Australië tot de riffen van de Seychellen, voor de kust van Oost-Afrika – halverwege deze eeuw volledig zijn verdwenen, zo blijkt uit nieuw onderzoek van de UNESCO.
En de gevolgen daarvan zouden voor miljoenen mensen zeer ernstig zijn.
De achteruitgang van koraalriffen is inmiddels uitvoerig, en rif voor rif, beschreven. Maar deze nieuwe studie is het eerste wereldwijde onderzoek naar de kwetsbaarheid van alle riffen op de planeet. De studie schetst een grimmig beeld: in 2040 zullen 25 van de 29 koraalriffen met Werelderfgoed-status tweemaal per decennium een ernstige episode van verbleking doormaken – een frequentie waardoor “het merendeel van de huidige koraalriffen zal afsterven en de succesvolle voortplanting die nodig is voor het herstel van koralen wordt verhinderd,” aldus de UNESCO (United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization). In sommige gebieden is deze ontwikkeling al gaande.
“Dit zijn spectaculaire plekken en veel ervan heb ik bezocht. Als je ziet hoeveel schade er wordt aangericht, breekt je hart,” zegt Mark Eakin, rifexpert van de Amerikaanse National Oceanic and Atmospheric Administration (NOAA) en hoofdauteur van de nieuwe studie. “We zijn op een punt beland dat er iets gedaan moet worden. Het is urgent.”
Massale verblekingen
Rond 2100 zullen de meeste rifsystemen zijn afgestorven, tenzij de CO2-uitstoot wordt teruggeschroefd. Maar veel andere riffen zullen veel eerder verdwijnen. “Verwacht wordt dat binnen tien tot dertig jaar het merendeel van de koraalriffen met Werelderfgoed-status niet meer het vermogen heeft om de opwarming te overleven,” aldus het rapport.
Riffen worden vaak omschreven als het ‘tropisch regenwoud’ van de oceanen, omdat ze een habitat vormen voor een miljoen soorten, waaronder een kwart van alle vissoorten, en dat terwijl ze minder dan één procent van de oceaanbodem in beslag nemen. Ook beschermen riffen kustlijnen tegen erosie door tropische stormen en fungeren ze als barrière voor de stijgende zeespiegel.
“Het is angstaanjagend om je de gevolgen van een wereldwijd en grootschalig verlies van riffen voor de geest te halen,” zegt Ruth Gates, directeur van het Hawaii Institute of Marine Biology in Kaneohe, Hawaï. “De afname van voedselvoorraden, het gebrek aan kustbescherming door het instorten van de riffen en de daaropvolgende kusterosie zullen sommige plekken onbewoonbaar maken, waardoor mensen moeten verhuizen. En dan hebben we het nog niet over het verdwijnen van het toerisme dat de koraalriffen aantrekken.”
In de afgelopen drie jaar ondervonden 25 riffen – tezamen driekwart van de alle rifsystemen in de wereld – ernstige en achtereenvolgende episoden van bleking, volgens wetenschappers de zwaarste reeks tot nu toe. Vooral het Great Barrier Reef werd zwaar getroffen. Ook anderen riffen ondervonden ernstige verblekingen, waaronder riffen bij de Seychellen, Nieuw-Caledonië (1210 kilometer ten oosten van Australië), Hawaï en Florida.
“De afgelopen drie jaar zijn zeer deprimerend voor mij geweest,” zegt Eakin van de NOAA. “We zien echt rampzalige schade aan veel rifsystemen in de hele wereld. De schade die we in het Great Barrier Reef constateren, is groter dan alles wat we in de afgelopen twintig jaar hebben gezien,” zegt Scott F. Heron, Eakins collega bij de NOAA en medeauteur van de studie. Op eilanden die laag in zee liggen, zoals Kiribati, een keten van 33 koraalatollen in de Stille Oceaan, worden zoetwaterbronnen al geïnfiltreerd door zeewater. Door hogere vloedstanden en afbrokkelende riffen doen zich vaker stormvloeden voor. Het verlies van koraal, vooral in combinatie met de wereldwijde overbevissing, zal snel leiden tot minder vis – en dus tot een plaatselijk tekort aan proteïnerijk voedsel.
“Dit zijn echte problemen die echte mensen overkomen,” zegt Heron. “Ik heb deze mensen gesproken. Ze hebben mij bezocht. Dit is wat er gebeurt.”
Als weerwoord tegen klimaatsceptici zegt Heron dat de schade die nu aan koraalriffen wordt toegebracht, twintig jaar geleden al werd voorspeld door destijds nog eenvoudige klimaatmodellen.
“De modellen van toen voorspelden wat er nu gebeurt, ook al hadden ze allerlei tekortkomingen. Dus we zouden kunnen vertrouwen op de wetenschap achter de huidige projecties,” zegt Heron. “En in die projecties is sprake van veel ernstige gevolgen als we niets doen.”
Tijd om de handelen
De meeste koraalriffen met Werelderfgoed-status worden plaatselijk beheerd en beschermd tegen afvoerwater van landbouwgebieden en overbevissing. Maar de “alomtegenwoordige en wereldwijde bedreiging” van rifsystemen is volgens Eakin en Heron zo groot geworden dat plaatselijke bescherming niet meer genoeg is. Zij hopen dat de internationale gemeenschap door hun nieuwe en grimmige rapport zullen inzien dat deze bijzondere oorden – en de mensen die er afhankelijk van zijn – ernstige schade zullen oplopen (en veel vroeger dan verwacht), tenzij ze de uitstoot van broeikasgassen sneller gaan verlagen.
“Als iemand hulp nodig heeft, zal de overgrote meerderheid van de mensen iets extra’s doen om te helpen – dat is een menselijke reactie, dat maakt ons tot mensen,” vult Heron aan. “Dat de mensen die de gevolgen van deze veranderingen ondervinden, niet de mensen zijn die we in ons dagelijks leven tegenkomen, ontslaat ons niet van de verantwoordelijkheid om hen te helpen.”
