Op 31 augustus 1955 werd het verminkte lichaam van de 14-jarige Till drijvend in de rivier de Tallahatchie aangetroffen.
De tiener was in elkaar geslagen en vermoord omdat hij naar een witte vrouw zou hebben gefloten en hij behoorde tot de talloze zwarte mannen, vrouwen en kinderen die in de eeuw na de Amerikaanse Burgeroorlog werden gelyncht zonder dat de autoriteiten ingrepen. Het verhaal van Emmett Till maakte de Amerikanen duidelijk met welke gewelddadige realiteit de zwarte bevolking in de VS te maken had.
De herinnering aan Till klinkt ook vandaag de dag nog door, mede dankzij zijn moeder Mamie Elizabeth Till, die de wereld confronteerde met de wreedheid van de moord op haar zoon en onvermoeibaar vocht voor gerechtigheid. Hoewel de moordenaars van Emmett nooit werden veroordeeld, spelen zijn naam en portret nog altijd een belangrijke rol in de aanhoudende strijd voor raciale gelijkheid. De nieuwe film Till vertelt nu het verhaal van Emmett en zijn onverschrokken moeder en laat zien hoe de moord op de tiener de Amerikaanse burgerrechtenbeweging inluidde.
Wie was Emmett Till en wat is er met hem gebeurd?
Emmett ‘Bobo’ Louis Till was nog maar veertien jaar oud toen hij werd vermoord. Zijn familie herinnerde zich de jongen als een vrolijke en vriendelijke tiener, die dol was op het uithalen van grappen en het vermaken van anderen.
Maar Till groeide op in een tijd waarin de meeste openbare ruimten gesegregeerd waren, oftewel opgedeeld in aparte plekken voor wit en zwart. Huwelijken tussen de beide rassen waren verboden, en wanneer zwarte Amerikanen met witte mensen praatten, moesten ze hun ogen neerslaan en hun gesprekpartners eerbiedig benaderen. Het overtreden van deze regels werd vaak bestraft met afranselingen en andere gewelddaden.
De in Chicago opgegroeide Till was in de zomer van 1955 op bezoek bij familieleden in de delta van de Mississippi toen hij op de avond van 24 augustus samen met een paar neven van hem boodschappen ging doen in de Bryant Grocery and Meat Market in Money, Mississippi.
Carolyn Bryant Donham, de vrouw van de winkeleigenaar, stond die avond achter de toonbank. Ondanks het feit dat Bryant Donham later beweerde dat Till haar meerdere keren in de winkel zou hebben betast, blijkt uit verslagen van de rechtszaak dat Till twee dollarcent betaalde voor wat kauwgum en weer vertrok zonder dat zich problemen hadden voorgedaan. Toen Bryant Donham de winkel later verliet, floot Till. Zijn neven verklaarden dat het gefluit niet aan de kruideniersvrouw was gericht, maar ze vermoedden dat het niettemin problemen zou kunnen opleveren en reden weg.
In de drie dagen daarna terroriseerde de man van Bryant Donham twee andere zwarte jongens die hij voor Emmett aanzag: één in zijn eigen winkel en een jongen die langs de kant van de weg liep en in de laadruimte van Bryants bestelwagen werd gegooid en daarna weer werd vrijgelaten.
Op 28 augustus gingen Bryant, zijn halfbroer J.W. Milam en tenminste één andere persoon om half drie ’s nachts naar het huis van Mose Wright, de oudoom bij wie Till logeerde. Het drietal was op zoek naar de jongen die in de winkel ‘een grote mond had opgezet.’ Ze maakten Till wakker en bevalen hem om zich aan te kleden, waarbij ze zijn familieleden bedreigden en weigerden geld aan te nemen in ruil voor Tills vrijheid.
De volgende dag arresteerde de politie van Leflore County zowel Bryant als Milam wegens ontvoering. De twee mannen gaven toe dat ze Till hadden meegenomen, maar beweerden dat ze hem weer hadden laten gaan.
Twee dagen later werd Tills ontklede lichaam drijvend in de rivier de Tallahatchie gevonden. Aan een stuk prikkeldraad om zijn hals was de 34 kilo zware ventilator van een ontkorrelmachine verbonden en het gezicht van de jongen was bijna onherkenbaar verminkt. Bryant en Milam werden wegens moord aangeklaagd.
Wat gebeurde er met Tills moordenaars?
In september 1955 stonden Roy Bryant en J.W. Milam terecht voor de moord. De jury in de rechtbank van Tallahatchie County bestond geheel uit witte mannen. Een zwarte tiener genaamd Willy Reed riskeerde zijn leven door te getuigen dat hij had gezien hoe de beide mannen Till in een auto naar een boerderij hadden gebracht, waar hij hoorde hoe Till in een schuur meedogenloos werd geslagen.
Na een beraad van slechts 67 minuten sprak de jury Milam en Bryant vrij. Eén jurylid verklaarde tegenover een verslaggever dat ze nóg minder tijd nodig gehad zouden hebben als ze geen ‘pauze hadden genomen om wat prik te drinken’. In november werden de beide mannen ook vrijgesproken van de aanklacht wegens ontvoering.
Later verkochten de mannen hun verhaal aan het tijdschrift Look, waarin ze toegaven dat ze Till naar de rivier de Tallahatchie hadden gebracht, hem daar door het hoofd hadden geschoten en zijn lichaam in de rivier hadden gegooid. Niemand zou ooit voor betrokkenheid bij de ontvoering van of moord op Till worden veroordeeld.
Hoe zwengelde de moord op Till de burgerrechtenbeweging aan?
Toen Mamie Till hoorde dat haar zoon was ontvoerd, riep ze dezelfde dag nog haar familieleden bijeen en belde kranten op. De volgende ochtend werd ze bijgestaan door de NAACP (National Association for the Advancement of Coloured People) en door lokale en landelijke politici. Deze vroege publiciteit bleek later van groot belang te zijn.
Toen de kist met het lichaam van haar zoon in Chicago arriveerde, was hij op last van de staat Mississippi verzegeld, maar Mamie Till stond erop dat de begrafenisondernemer de kist opende. Toen ze het verminkte lichaam zag, nam ze een vérstrekkende beslissing, namelijk om haar zoon in een open kist te begraven. De woorden die ze tegen de begrafenisondernemer sprak, zijn beroemd geworden: ‘Laat de mensen zien wat ik heb gezien.’
Tienduizenden mensen, onder wie fotograaf David Jackson van het weekblad Jet, liepen langs de kist met het lichaam van Emmett Till. Jackson nam een foto van de jongen en die foto confronteerde de Amerikanen met de wreedheid van de moord. Samen met de journalisten Simeon Booker van Jet en Moses Newson van de Tri-State Defender, twee weekbladen voor zwarte lezers, zorgde Jackson ervoor dat de zaak landelijke bekendheid kreeg.
De vreselijke moord op Till leidde tot het opstaan van wat later de ‘Emmett Till-generatie’ is genoemd, een generatie van jonge zwarte mensen uit het Amerikaanse Zuiden die zich nu stortten op demonstraties, sit-ins en protestmarsen waarmee ze de gelijke behandeling van zwarte mensen in de rechtszaal eisten.
De moord leidde ook tot de opkomst van meerdere voormannen en -vrouwen van de burgerrechtenbeweging. Honderd dagen na de moord op Till nam Rosa Parks plaats in het voorste gedeelte van een stadsbus en weigerde op te staan toen de bus zich vulde met witte passagiers, waarmee ze de segregatiewetten van de staat Alabama overtrad. Dominee Jesse Jackson zei in 1988 dat Parks ‘overwoog om toch achter in de bus te gaan zitten. Maar toen dacht ze aan Emmett Till en besloot te blijven zitten.’
Ook Martin Luther King jr., de belangrijkste voorman van de Amerikaanse burgerrechtenbeweging, verwees in meerdere van zijn speeches naar de zaak-Till. In 1963 hield hij in Washington zijn beroemde ‘I Have a Dream’-speech op de verjaardag van de moord op Till.
Wat is de nalatenschap van Till?
David Jacksons schokkende foto van het verminkte lichaam van Emmett Till is ook tegenwoordig nog relevant en wordt nog vaak aangehaald en getoond, bijvoorbeeld in verband met de video’s van de afranseling van Rodney King in 1991, het doodschieten van Philando Castile tijdens een verkeerscontrole langs de snelweg, in 2016, de dood van George Floyd in 2020 en talloze andere voorbeelden van raciaal onrecht in de VS sinds de moord op Till.
Het racisme dat tot de moord op Emmett Till leidde, leeft nog altijd. Het aantal haatgroepen is in de laatste twintig jaar meer dan verdubbeld en het gedenkteken dat de plek markeert waar Tills lichaam uit de rivier werd gehaald, is meerdere keren doorzeefd en moest met kogelvrij glas worden beschermd.
Ook nu nog wordt geprobeerd om aanklachten in te dienen tegen Carolyn Bryant Donham, een van de laatste nog levende betrokkenen bij de zaak. In 2017 publiceerde historicus Timothy B. Tyson van de Duke University een boek waarin Bryant Donham naar verluidt toegeeft dat ze loog over haar omgang met Till in de winkel. Maar in december 2021 maakte het Amerikaanse ministerie van Justitie bekend dat het onderzoek naar de zaak was gesloten, omdat het onmogelijk was om vast te stellen of Bryant Donham haar eerdere verklaring had ingetrokken. En in augustus 2022 weigerde ook een grand jury in Mississippi om Bryant Donham, inmiddels in de tachtig, te vervolgen.
Ondanks alle inspanningen van Mamie Till is er nog altijd geen gerechtigheid voor Emmett Till.
Dit artikel werd oorspronkelijk in het Engels gepubliceerd op nationalgeographic.com
