De Amerikaanse staat Florida is nog maar net bekomen van orkaan Helene en de volgende is alweer in aantocht: Milton zou weleens de zwaarste orkaan in tijden kunnen zijn.

Zo’n krachtige tropische storm gaat gepaard met sterke winden en zware regenval. Maar hoe ontstaat zo’n orkaan precies? En waarom worden sommige plekken, zoals Florida, zo vaak getroffen?

Wat is een orkaan?

Een orkaan is een heel harde, tropische wervelstorm. Een storm is pas een orkaan wanneer er windsnelheden in voorkomen van boven de 117 kilometer per uur. Dat betekent dat er sprake moet zijn van windkracht 12 of hoger.

Het woord orkaan is waarschijnlijk afgeleid van het Spaanse huracán, dat dan weer naar de windgod Huracan verwijst. Samen met aardbevingen en tsunami’s behoren orkanen tot de verwoestendste natuurrampen ter wereld.

Een tropische wervelstroom die boven de Atlantische Oceaan ontstaat, wordt een orkaan of hurricane genoemd. Wervelstormen in Azië heten tyfoons en rond Australië, Zuidoost-Afrika en India spreekt men van een cycloon. Verschillende namen voor hetzelfde verschijnsel dus.

Hoe ontstaat een orkaan?

Orkanen ontstaan altijd boven zee, op plekken waar het water warm is: minimaal 26,5 graden Celsius. Doordat de hoge temperatuur verdampt het water. Hoog in de lucht koelt de warme, vochtige lucht weer af en ontstaan er regen- en onweerswolken. Hoe meer warme lucht er opstijgt en weer afkoelt, hoe meer wolken er ontstaan.

Door windstromen en de draaiing van de aarde ontstaat er een kolkende beweging in de wolkenmassa. Wist je dat orkanen op het noordelijk halfrond tegen de klok in draaien, en op het zuidelijk halfrond met de klok mee?

Het opvallendste kenmerk van een orkaan is het oog: het middelpunt van de draaibeweging. Rondom het oog, de zogenoemde oogwand, is de storm het zwaarst, terwijl het in het oog zelf juist niet waait. Zolang een orkaan zich boven zeewater bevindt, kan hij blijven groeien. Pas als hij boven land komt, dooft hij langzaam uit. Maar vaak is het kwaad is dan al geschied.

Waar komen orkanen het meest voor?

De meeste orkanen ontstaan voor de kust van Mexico, in het oosten van de Grote Oceaan, en voor de kust van Japan, in het westen van de Grote Oceaan. Ook in het noorden van de Atlantische Oceaan, voor de kust van Afrika, en in de Indische Oceaan komen orkanen voor. Behalve warm zeewater is hier ook warme lucht aanwezig: de ideale omstandigheden voor een orkaan.

De zwaarste orkaan ooit gemeten ontstond voor de kust van de Filipijnen in 1979. Tyfoon Tip, die op de Filipijnen tyfoon Warling werd genoemd, kende windsnelheden tot 305 kilometer per uur en had een diameter van maar liefst 2220 kilometer. Tip bevond zich daarmee in de hoogste categorie (5) van de schaal van Saffir-Simpson, waarmee orkanen sinds 1969 worden geclassificeerd. Toen Tyfoon Tip de kust van Japan bereikte, was zijn windsnelheid al flink afgezwakt. Desondanks vielen er meer dan 100 doden.

Komen orkanen in Nederland en België voor?

Gelukkig komen orkanen in de Lage Landen maar zeer zelden voor. Het Nederlandse klimaat is mild, en de watertemperatuur van de Noordzee is te laag om een orkaan te kunnen voeden. Wel kunnen orkanen die ergens anders zijn ontstaan de Nederlandse kust bereiken, zoals even het geval leek met orkaan Kirk.

Tegen de tijd dat een orkaan hier aankomt, is hij vaak al sterk afgezwakt. De restanten kunnen in Nederland en België storm- en regenachtig weer veroorzaken, maar van een orkaan is dan geen sprake meer.

Nog niet uitgelezen? Schrijf je in voor de gratis nieuwsbrief van National Geographic en ontvang de favoriete verhalen van de redactie wekelijks in je mail.