Terwijl ik dit artikel tik, speur ik de plantenbakken voor mijn huis af om een bestuiver te spotten, maar zonder succes. Waar zijn ze gebleven?

Uit de voorjaarstellingen blijkt dat insecten bepaald geen vliegende start hebben gehad dit jaar. Er werden een kwart minder vlinders en wilde bijen geteld dan vorig jaar, en half zo veel hommels. En dat terwijl ze een zeer belangrijke rol vervullen in ons ecosysteem. Ze bestuiven een groot deel van onze voedingsgewassen en hebben grote invloed op de biodiversiteit: wanneer hun populaties afnemen, dreigen ook veel plantensoorten in het geding te komen.

Steeds meer insectensterfte

In de afgelopen jaren doken er al meerdere verontrustende berichten op over insectensterfte. In 2017 concludeerde een Duits onderzoeksteam dat de vliegende insectenbiomassa (het gewicht van alle vliegende insecten samen) in 27 jaar tijd met ruim 75 procent was afgenomen. Volgens de Vlinderstichting was het aantal dagvlinders in Nederland zelfs met minstens 84 procent achteruitgegaan.

Toch lijken vliegende insecten in Nederland het dit jaar extra zwaar te hebben. In mei 2023 wees onderzoek van de Wageningen University & Research uit dat minstens 25 procent van de Nederlandse bijenvolken afgelopen winter niet had overleefd. Ook de Vlinderstichting trekt aan de bel wegens de fikse afname van bestuivers ten opzichte van de afgelopen jaren: op sommige plekken werd zelfs maar een handjevol zweefvliegen geteld.

Waarom zijn er minder insecten?

Hoewel mogelijk is dat de bestuivers later op gang zijn gekomen vanwege het koude, natte voorjaar dat we achter de rug hebben, lijkt de grootste klap vooral een nasleep te zijn van de extreem droge zomer van vorig jaar. Zo was er minder stuifmeel en nectar beschikbaar en hadden lentevlinders, die de zomer moesten doorkomen als hongerige rups, minder voedsel tot hun beschikking.

Andere ontwikkelingen die leiden tot een slinkende insectenstand zijn onder meer de afname van bloeiende planten, landbouwgiffen, klimaatverandering, habitatvernietiging (bijvoorbeeld door de aanleg van wegen), en mogelijk lichtvervuiling.

Hoe kun je de bijen helpen?

Toch kun je de insecten een handje helpen door van jouw tuin of balkon een waar bijenparadijs te maken. Een paar praktische tips:

  • Gebruik geen bestrijdingsmiddelen, met name neonicotinoïden
  • Geef ze een plek om te nestelen, zoals een bijenhotel
  • Plant bloemen die in verschillende seizoenen bloeien
  • Zet een bak water neer bij aanhoudende droogte

Of de aantallen dit jaar nog zullen bijtrekken, hangt deels af van het weer komende maanden. Dus terwijl jij je klaarmaakt voor een zonnige zomer, doen de meeste insecten waarschijnlijk een regendansje.