In het Guinness World Records staat de titel ‘gevaarlijkste boom ter wereld’ op naam van Hippomane mancinella, oftewel de manzanillaboom. Deze tropische boom ziet er onschuldig uit, maar schijn bedriegt. Wat maakt deze boom zo giftig dat lokale bewoners hem koste wat het kost vermijden?
Brandende sappen
De manzanilla komt voornamelijk voor in Midden-Amerika en het Caribisch gebied, waaronder Curaçao, Aruba en Bonaire. De grijsbruine stam kan tot wel vijftien meter hoog worden en draagt een dicht, groen bladerdek. Vaak zul je hem langs het strand zien, net buiten het bereik van het water.
De boom heeft een beruchte status. Bordjes waarschuwen dat zelfs aanraken gevaarlijk kan zijn, en rode verf en kruizen maken meteen duidelijk dat je er ver bij uit de buurt moet blijven. Dat komt omdat elk deel van de manzanilla, van het sap tot de vruchten, giftig is.
Leestip: Waarom de giftige pong pong-vrucht uit The White Lotus zo berucht is
Het witte, melkachtige sap dat uit gebroken takken sijpelt, zorgt voor een branderige reactie op de huid. Zelfs een enkel druppeltje op de huid kan pijnlijke blaren achterlaten. Er wordt zelfs geadviseerd om tijdens een regenbui geen onderdak te zoeken onder de manzanilla – de regendruppels die langs de boom naar beneden vallen, zouden al een reactie veroorzaken op de huid.
Verraderlijke vruchten
Ook de groene vruchten die hoog in de boomtoppen hangen, zijn levensgevaarlijk. Ze lijken op de wilde appels, maar één hap kan al leiden tot ondraaglijke pijn en een opgezwollen keel. Ook maag- en darmontstekingen, bloedingen en ademhalingsproblemen behoren tot de mogelijke gevolgen.
Leestip: Deze 4 giftige slangen komen voor in Europa
Het kappen of verbranden van het hout is eveneens riskant. Naast de ernstige verwondingen die het melksap kan veroorzaken, tast de rook die vrijkomt de longen en ogen aan. Komt het sap in je ogen? Dan kan dat zelfs leiden tot blindheid.
Een pijnlijke ontdekking
Europeanen die als ontdekkingsreiziger voet aan wal zetten in Amerika, kwamen op pijnlijke wijze achter de giftige eigenschappen van de manzanilla. Het eerste verslag over de manzanillaboom komt van de Spaanse arts Diego Álvarez Chanca, die in 1493 met Christoffel Columbus meereisde op diens tweede tocht naar de Nieuwe Wereld.
Volgens Chanca waren enkele mannen benieuwd naar de smaak van de onbekende vruchten: ‘Maar al bij het aanraken met hun tong zwollen hun mond en wangen op, en ze kregen te maken met hevige hitte en pijn.’ De Spanjaarden gaven de boom al snel een veelzeggende naam: La Manzanilla de la Muerte, oftewel ‘het kleine appeltje des doods’.
Ook de Franse chirurgijn Alexandre Olivier Exquemelin had in de zeventiende eeuw een ongelukkige ontmoetingen met de manzanilla: ‘Op een dag, hevig geplaagd door muggen, sneed ik een tak van de boom af om als waaier te gebruiken. De volgende dag was mijn gezicht opgezwollen en bedekt met blaren, alsof het ernstig verbrand was. Drie dagen lang kon ik niets zien.’
Gevaarlijk, maar onmisbaar
Ondanks hun beruchte reputatie is het hout van de manzanillaboom gewild bij sommige meubelmakers. Zodra het hout in de zon is gedroogd, verdwijnen de giftige eigenschappen grotendeels. Ondanks de risico’s wordt het hout al eeuwenlang gebruikt voor meubels, kasten en andere ambachtelijke voorwerpen in het Caribisch gebied.
Leestip: Deze spinsoort doodt zijn prooi niet met giftanden, maar met giftig braaksel
Daarnaast speelt de manzanilla een sleutelrol in het Caribische ecosysteem. Zo helpen de brede wortels erosie langs de kust te voorkomen, wat van groot belang is voor de stabiliteit van het strand en de omliggende natuur.
Het dichte bladerdek biedt bovendien een veilig leefgebied voor allerlei dieren. Sommige soorten, zoals leguanen, zijn immuun voor de giftige stoffen en eten de vruchten zonder problemen. Ook bepaalde vogelsoorten en krabben lijken de manzanilla te kunnen eten zonder de schadelijke gevolgen die mensen ondervinden.
Meer ontdekken? Krijg onbeperkt toegang tot National Geographic Premium en steun onze missie. Word vandaag nog lid!
