DE SKÅNELEDEN
5 routes - 107 etappes - 1250 kilometer
Meer dan duizend kilometer. Dat loop je niet in een dag. Zelfs niet in een week. Veel mensen doen elk jaar een stukje, vergelijkbaar met de beroemde pelgrimsroute naar Santiago de Compostella. De Skåneleden is verdeeld in vijf meerdaagse routes en 107 etappes, variërend van 5 tot 25 km. Elke route heeft zijn eigen charme. De ene etappe loopt langs kleine vissersdorpjes, de andere langs steile kliffen, roomwitte kerkjes, verlaten stranden en dwars door dramatische beukenbossen. Overnachten kan in principe overal: in je eigen tentje onder de sterren of in een klein hotelletje onderweg. Zelfs wildkamperen is toegestaan, dankzij het Zweedse allemansrecht.
ALLEMANSRÄTTEN: Zweden komt op een heleboel vlakken in de buurt van het ideale land, lees je vaak. Meestal wordt het onderwijs bedoeld en de gelijkheid tussen man en vrouw. Maar er is nog iets wat Zweden tot prachtland maakt. Zeker voor hikers: Allemansrätten. Overal heb je recht van overpad, ofwel allemansrecht. A Trespasser’s Welcome. De Zweden doen niet zo moeilijk. Trek in een cantharel? Pluk gerust. Zin in een blauwe bes? Ga gerust je gang. Moet je het land van een boer over? Niemand belet je dit stukje wereld – al is het privé-eigendom – te belopen. Zelfs wildkamperen mag in Zweden dankzij dit oeroude recht. Toch zijn er wel een paar do’s and don’ts. Pluk niet het hele bos leeg, pluk ook zeker geen beschermde plantensoorten, logeer slechts één nachtje op iemands private property, sluit hekken, laat geen rotzooi achter, wees voorzichtig met vuur en heb respect voor de flora en fauna.
# 1 A Viking ship of rock art
Veruit de beroemdste megaliet is Stonehenge in Engeland. Zweden heeft zijn eigen Stonehenge, een stenen monument vlakbij het vissersplaatsje Kåseberga, gelegen op een dramatische klif. Zelden vind je een plek die magischer is dan deze: a viking’s ship of rock art. Ales Stenar. Het monument stamt uit de tijd van de Vikingen en is 67 meter lang, 19 meter breed en telt 59 stenen van elk bijna 2 ton. Over de functie van Ales Stenar bestaat tot op de dag van vandaag discussie. Het zou een grafmonument zijn, zegt de ene school. Een andere denkt dat de stenen dienen als een zonnewijzer. In de zomer en winter kiest de zon precies een tegenovergestelde steen uit om onder te gaan. Ze liggen dus niet zomaar op deze plek. Onzin, beweert de derde school. Ales Stenar is gewoon een heiligdom.
Het hoort bij megalieten om in raadselen gehuld te zijn. De stenen vragen erom. Waren de goden astronauten, de Vikingen astronomen? Of staan we hier op eeuwenoude graven van een volk dat de wereldzeeën veroverde? In 1914 werd in ieder geval de allereerste toeristische foto gemaakt van Ales Stenar. Nu ben je niet de enige. Tip:kom in alle vroegte, met zonsopgang. Overdag wordt de magie van deze granieten plek ondersteboven gelopen door honderden dagjesmensen.
#2 Een postmodern sprookje
Tot 1658 was Skåne Deens en daar is het kasteel van Hovdala een mooi voorbeeld van. De gaten van de Zweedse kogels zijn nog altijd aanwezig in de enorme deur van het poortgebouw. Tijdens een rondleiding krijg je een kijkje in het Downton Abbey van Skåne. De tafel is gedekt, alsof de heer des huizes elk moment kan thuiskomen van de jacht. Zijn hoed hangt al aan de kapstok.
Je hoort verhalen over Eva en Elsa Ehrenborg, de allerlaatste bewoners van Hovdala. De zussen betrokken tot de jaren tachtig van de vorige eeuw een klein gedeelte van het kasteel, vermoedelijk om energie te sparen. Een kasteel warm houden blijft de grootste uitdaging voor Europese adel. Wie nu naar buiten kijkt, ziet een park waar de stilte regeert. Maar ooit was dit wel anders. Tot ver na de Tweede Wereldoorlog bevond zich hier een militair oefenterrein voor tanks. Terwijl Eva en Elsa ontwaakten in hun slaapkamer, waarvan het behang speciaal was gemaakt in Parijs, rolden buiten de Leopardtanks voorbij. Hier zijn voelt als een postmodern sprookje, geschreven door de gezusters ‘Eva en Elsa Grimm’.
Hovdala Hiking Centre: Hovdala is erg in trek bij hikers. Vanuit het kasteel zijn diverse routes uitgestippeld, waaronder de 57 kilometer lange Hovdalaleden. Bedenk tijdens je hike dat hier – ergens diep in de bossen – ooit de grootste spion van Zweden verstopt zat: kolonel Stig Wennerström, goed voor 20.000 uitgelekte pagina’s geheime documenten aan de Russen over de Zweedse defensie. In 1964 werd hij opgepakt. Nog ouder zijn de rotsen waar je op staat: miljarden jaren oud.
#3 Hier ontwaak je met de zon op je gezicht
Sinds de zomer van 2019 is Zweden een unieke outdoorslaapplek rijker, de twee houten wind shelters Birk en Birka, hoog gelegen in het Hovdala Hiking Centre met uitzicht op het meer van Finjansjön. De naam van de kampeerplek kan niet toepasselijker: Land between Dusk and Dawn. Hier word je wakker met de zon op je gezicht.
# 4 Thailand? Nee, Zweden
Je verwacht het misschien niet van een land dat bekend staat om diepdonkere bossen, maar in het uiterste zuiden van Zweden vind je de meest exotische stranden. De Zweedse Rivièra. Bikini mee als je gaat hiken: Skåne telt maar liefst 380 km kustlijn. De stranden zijn werkelijk idyllisch. Met stip op 1 staat het strand van Knäbäckhusen, vlakbij het Stenshuvud National Park. Wat je ruikt zijn de pine trees. Wat je hoort zijn de meeuwen. Dus gooi die wandelschoenen uit en loop met je voeten in het water! Andere mooie stranden zijn de stranden van Mälarhusen en Sandhammaren. Witter wordt het zand niet.
# 5 Another day in paradise
Er staat een verlaten vissershut op het strand, in het zand zijn de staken geboord waar vissers hun netten drogen. Bij regen kun je hier even schuilen, desgewenst een boodschap achterlaten. ‘Another day in paradise’staat er in het gastenboek. Maar het regent niet. En het gaat ook niet regenen. Dat zie je aan de lucht. Het belooft een prachtige dag te worden.
Haväng is op zijn mooist in de ochtend, zo’n half uur voor zonsopkomst, wanneer de heide nog kraakt en de horizon langzaam in een schilderij van Mark Rothko verandert. Een streep licht, de belofte van de dag.
Hier loop je tussen de dieren: schapen, eenhoornmestkevers, duinparelmoervlinders. Bijna trap je op een blauwe zeedistel, omdat je bent afgeleid door een groep zwanen, die laag over de zeespiegel vliegt. Je gaat hier vanzelf fluisteren. Zeker als je Havängsdösen passeert, een megaliet van circa 5500 jaar oud, het kleine zusje van Ales Stenar.
En dan moet het mooiste nog komen. De reflectie van boomwortels in de Verkeå rivier die uitmondt in de Baltische zee. Erboven knalt de zon. Ongemerkt was het dag geworden. De jas kan uit.
#6 Op bezoek bij Hans & Grietje
De vergelijking met de huisjes uit het sprookje van Hans & Grietje zal talloze keren gemaakt zijn door mensen die Knäbäckhusen, gelegen ten noorden van Stenshuvud, binnenwandelen. Links en rechts staan witgepleisterde vakwerkhuizen met rieten daken en strak geverfde kozijnen in blauw en rood. Vaak tweede huizen of vakantiehuizen. van mensen die de rust willen opzoeken op het Zweedse platteland. Het stokrozen-paradijsje telt slechts een weg, een onverharde weg, die naar Hanöbukten leidt, de baai waar de twee meest zuidelijke provincies van Zweden samenkomen: Blekinge en Skåne. Net voor je het strand oploopt vind je een klein kapelletje. In Knäbäckhusen wordt naar hartenlust getrouwd en conform het gemiddelde sprookje nog lang en gelukkig geleefd.
#7 Hiken langs eeuwenoude haagbeuken
Stenshuvud torent hoog boven de zee uit, 97 meter, en betekent letterlijk ‘stenen hoofd’. Het is geen al te zware klim, slechts een kilometertje hiken vanaf de hoofdingang van het park en de beloning bestaat uit een prachtig panorama op de Baltische Zee en het groen van de haagbeuk die het Stenshuvuds National Park bekleedt.
Het gebied, net ten zuiden van het dorp Kivik, is in 1986 uitgeroepen tot nationaal park en is 401 hectare groot, waarvan 80 hectare zee. Een park met voor Zweedse begrippen brede zandstranden, een vuurtoren, grillige bemoste rotsen, rivieren, heide, naaldbomen en eeuwenoude beuken. De habitat ook van de hazelmuis, het symbool van het park. Jaarlijks trekt het nationaal park 500.000 bezoekers. Het kan er druk zijn, zeker in het weekend. Begin je dag vroeg. Dan is het tijdens het hiken nog lekker rustig.
De Skåneleden voert dwars door het park, van Kivik in het noorden tot Simrishamn in het zuiden. Volg de oranje bordjes met de letters SL4 (Skåneleden 4).
#8 Op de kliffen
Een van de mooiste trajecten van de Skåneleden loopt dwars over het natuurreservaat Kullaberg, een schiereiland in het noordwesten van Skåne. Op het hoogste punt, 78,5 meter boven de zeespiegel, staat een vuurtoren met het felste vuurtorenlicht van heel Zweden. Vanaf hier kun je afdalen tot enkele grotten. In totaal telt Kullaberg er 25. Abseilen behoort ook tot de mogelijkheden.
#9 Ready to Roll
Uitgewandeld? Dan kan het tempo omhoog. Het schiereiland Kullaberg is één grote adrenalinekick. Je kunt er mountainbiken, surfen, abseilen en tuimelaars spotten in een boot die 90 km per uur stuiterend over de golven gaat. Guided tours onder leiding van avonturier en sportman David Arborelius zijn mogelijk via www.kullabergsguiderna.se/en/
#10 Time to log off
Nyrups Naturhotel noemt zichzelf een slow hotel. Een betere benaming is er niet. Hier vertraagt alles. Alleen het outdoorkoken duurt al een paar uur. Alle gasten krijgen de ingrediënten geleverd voor het recept van de dag. Je moet zelf vuur maken en dan aan de slag. Bijvoorbeeld met lam of gesmolten witte chocola. Au bain-mariein het bos! Tijd om uit te loggen dus. Dikke sokken aan, uren staren in het vuur en filosoferen over het leven. Je slaapt in een op een Mongoolse joert geïnspireerde ronde tent, waar ’s morgens het zonlicht zich naar binnen vecht. Wat je hoort is het bos zelf: een takje dat kraakt, de roep van een uil. Een korte wandeling naar het meer en de volgende dag kun je na een frisse duik de Skåneleden vervolgen. Een droombestemming.
