Deze fotografe wil moslim-stereotypen doorbreken

Toen Lynsey Addario in 2000 naar India verhuisde om vandaaruit te berichten over moslimgemeenschappen in heel Azië, kreeg ze een genuanceerd inzicht in de islam en de mensen die deze godsdienst belijden. Maar toen ze in de VS was teruggekeerd, merkte ze dat deze religie in algemene en eenzijdige termen werd afgeschilderd, op een manier die geen recht deed aan wat ze elders in de wereld had gezien.

Dat verschil zette haar aan tot haar reportage over moslimgemeenschappen in de VS, waarin ze probeert hun verhalen in een breder perspectief te plaatsen. Addario’s foto’s zullen verschijnen bij het verhaal ‘[ titel Nederlands ]’ dat in de National Geographic-editie van mei 2018 verschijnt. National Geographic sprak met Addario over haar ervaringen tijdens het fotograferen van deze gemeenschappen en over de vragen die dit met betrekking tot haar eigen geloof opriep.

Leerlingen van de City of Knowledge School. De in Pomona gevestigde school werd in 1994 opgericht door mensen die hun kinderen in spirituele en academische zin wilden verrijken.

Op Eid-al-Fitr, de feestdag die het einde van de Ramadan markeert, bidden moslima’s in het Angel Stadium in Anaheim, Californië.

JEHAN JILLANI: Je bent nu al achttien jaar bezig om moslimgemeenschappen in de hele wereld te fotograferen. Waarom richt je je lens ditmaal op deze gemeenschap binnen de VS? En hoe was het om dit onderwerp te behandelen?

LYNSEY ADDARIO: Ik groeide op in de VS maar heb sinds 2000 in het buitenland gewoond, nadat ik naar India was verhuisd om over het leven onder de Taliban in Afghanistan te berichten. Dat was de eerste van mijn vele reizen door de hele moslimwereld, van Zuid-Azië tot het Midden-Oosten en Afrika. Door al deze reizen kreeg ik een genuanceerder beeld van de islam: van de verschillende geloofsopvattingen tot de diversiteit van de mensen die de islam aanhangen. Wanneer ik dan weer naar de VS terugkeerde om bij mijn familie te zijn, merkte ik dat er op het nieuws en in gesprekken om me heen telkens een heel eenzijdig beeld van deze godsdienst en van moslims in het algemeen werd geschetst. Het verraste me dat er zulke algemene uitspraken over moslims werden gedaan, alsof ze allemaal hetzelfde waren, en het leek me allemaal heel erg beperkt. Daarom stelde ik een paar jaar geleden voor om deze reportage te maken, waarin ik wilde laten zien hoe veelzijdig en divers deze religie is.

Hannah Ajrami, studente aan de University of Houston, lacht met vriendinnen op de campus.

Moslimzusjes met een zwarte band in taekwondo trainen en sparren in Katy bij Houston in de Amerikaanse staat Texas.

JILLANI: In het artikel van Leila Fadel wordt gedetailleerd uit de doeken gedaan dat de islam in de VS een van de meest diverse religies van het land is. Hoe ben je te werk gegaan bij het uitkiezen van de gemeenschappen die je wilde fotograferen?

ADDARIO: Nou, ten eerste heb ik vele duizenden foto’s gemaakt en heb ik me daarin op veel mensen gericht die niet in het artikel zijn opgenomen, vooral door ruimtegebrek. Ik probeerde het hele spectrum van het geloof te fotograferen, van religieus zeer conservatieve mensen tot meer liberale stromingen, van verrassende ontmoetingen – bijvoorbeeld met een gezin van vijf zussen van wie er drie de zwarte band in taekwondo hebben – tot bekendere taferelen als het gebed en vrouwen met of zonder hidjab. Dat alles om te laten zien dat veel van de stereotypes die worden gebruikt, vaak niet opgaan.

Zoals elke groep mensen die binnen een bepaalde religie vallen, van christenen tot joden en moslims, bestaat er daarbinnen veel diversiteit. Er zijn zeer vrome mensen en er zijn mensen die veel minder ‘kerks’ zijn; er zijn ongelooflijk succesvolle en respectabele mensen en er zijn criminelen. Dat moeten we erkennen. In de VS worden moslims vaak in één adem genoemd met terroristen, en dat is gewoon te simplistisch voor een zo’n divers land als de VS. Zeker, er zijn moslimterroristen, maar er zijn ook Amerikaanse terroristen die overal in de VS bij massale schietpartijen betrokken zijn geweest. Vreemd genoeg worden zij vaak niet als terroristen aangeduid.

Moslims komen voor een Texaanse picknick bijeen op een boerderij.

In het centrum van Houston wonen Amerikaanse moslims de ticker-tape-parade voor de honkbalclub Houston Astros bij, nadat de Astros de World Series hadden gewonnen.

JILLANI: Kun je in verband daarmee iets zeggen over de raciale diversiteit binnen de Amerikaans moslimgemeenschap?

ADDARIO: Ik denk dat er de misvatting bestaat dat moslims vooral Arabieren of Zuid-Aziatisch zijn, maar dertien procent van de moslims zijn Afro-Amerikanen, wat stamt uit de tijd van de slavernij in de VS en van mensen die hun geloof vanuit Afrika meebrachten. In de tijd van Malcolm X en de burgerrechtenbeweging hebben ook veel Afro-Amerikanen zich tot de islam bekeerd en tegenwoordig zijn er heel veel bekeerlingen: zo’n 23 procent van alle Amerikaanse moslims, van elke etnische achtergrond en uit een hele reeks van gemeenschappen. Ik wilde dat het artikel die raciale diversiteit zou weerspiegelen.

Op de verjaardag van Malcolm X, 19 mei, ondernemen moslims een bedevaart naar zijn graf op het Ferncliff Cemetery in Hartsdale in de Amerikaanse staat New York. De traditie ontstond in de jaren nadat de activist op 21 februari 1965 was vermoord. Hier gaat imam Al-Haj Talib Abdoer-Rasjid als ouderling van de Mosque of Islamic Brotherhood in Harlem voor in het gebed. In een interview sprak hij later over het belang van de islam binnen de Afro-Amerikaanse gemeenschap: "Onder de Afrikanen op de slavenplantages van de VS waren ook moslims. Naarmate de Afrikaanse identiteit zich langzaam ontwikkelde tot een Afro-Amerikaanse of zwarte identiteit van ex-slaven, werd het islamitische bewustzijn een diepgeworteld onderdeel van onze gemeenschap."

In Dearborn in de Amerikaanse staat Michigan, houden vrienden en familie een traditionele martelaarsbegrafenis voor Ali Qasim al Khafaji, die in het Iraakse leger vocht tegen militanten van IS en bij Mosoel sneuvelde. De rouwenden maken zich op voor een maaltijd van masgouf of gebakken vis, een Iraakse specialiteit.

JILLANI: Het is een vrij persoonlijke vraag, maar gezien de aard van dit verhaal ben ik nieuwsgierig: welke relatie heb jijzelf met dit geloof?

ADDARIO: Ik ben als een Italiaanse katholiek opgevoed, in een traditie waarin we elke zondag naar de kerk gingen en daarna een uitgebreid familiemaal bij een van mijn oma’s hadden. En met godsdienstles op de dinsdagmiddag. Maar toen ik een jonge vrouw werd, identificeerde me ik steeds minder met het katholicisme en begon ik verschillende aspecten van andere religies te waarderen. Ik ben een spiritueel iemand en ik heb veel respect voor alle geloven, maar ik ga zelf niet meer elke zondag naar de kerk. Het is interessant, want ik werk nu al lange tijd op relatief gevaarlijke plekken en heb veel tijd doorgebracht met mensen van uiteenlopende religies. Ik krijg vaak berichtjes of e-mails of telefoontjes van vrienden in de hele wereld die zeggen voor me te zullen bidden – of ze nu christen of katholiek of moslim zijn. Mijn oma is 104 jaar oud en bidt altijd tot Sint-Anna, terwijl mijn goede vriendin Loebna, die in Saoedi-Arabië woont, letterlijk naar Mekka wilde om voor mij te bidden toen ik in het verleden naar Syrië ging. Van dat aspect van het geloof hou ik, en ik heb er respect voor, dat iedereen zijn of haar geloof heeft en zich daarmee door moeilijke tijden kan slaan.

Op Eid-al-Fitr doen moslimkinderen spelletjes in een speelhal in Orange County in de Amerikaanse staat Californië. Eid-al-Fitr draait onder andere om spelletjes en lekker eten, en markeert het einde van de Ramadan, waarin van het ochtendgloren tot het vallen van de avond wordt gevast.

Voor een winkel op de hoek van een straat in de Southside van Chicago doet IMAN mee aan een Ramadan-challenge ter bevordering van gezond eten, met name van vers fruit en verse groenten.

JILLANI: In de journalistiek zul je onvermijdelijk over gemeenschappen berichten waartoe je zelf niet behoort. Maar ik vraag me af of dat altijd een eenvoudige of comfortabele ervaring is. Hoe ga je om met dat grensvlak tussen respect en een kritische blik?

ADDARIO: Ik ben er altijd van overtuigd geweest dat een kritische blik belangrijk is, dat je vragen moet stellen, inzicht moet krijgen in iets wat je niet kent. Ik denk dat heel veel haat en misverstanden voortkomen uit onwetendheid en arrogantie, en dat is zonde. Ja, als niet-moslim was het soms vreemd om dit uitgebreide artikel over de islam te fotograferen, maar ik doe niet alsof ik alles al weet. Ik fotografeer gewoon wat ik zie en wat volgens mij een faire afspiegeling van een verhaal is.