De maand juni belooft een drukke tijd voor nachtkijkers te worden, met prachtige planetaire ontmoetingen rond de zonnewende. Amateurastronomen zullen ook de zeldzame kans krijgen om de helderste asteroïde in het zonnestelsel eens goed te bekijken.
Dus stof die verrekijker af en richt de blik naar boven!
De maan en Mars – 3 juni
In het begin van de maand komt Mars rond plaatselijke tijd middernacht op, en op 3 juni zullen vroege vogels de Rode Planeet en de afnemende, bijna-volle maan in het zuidoosten naast elkaar zien schitteren. De twee heldere objecten staan aan de vroege ochtendhemel slechts drie booggraden van elkaar.
Gedurende de maand juni zal Mars duidelijk helderder worden, omdat ze op weg is naar ‘oppositie’ (aan het eind van de maand juli), wanneer Mars het dichtst bij de aarde staat sinds 2003. De roodachtige wereld zal dan een tijdlang goed te observeren zijn.
Venus en Tweelingen – 10 juni
Kort voor zonsondergang kun je de planeet Venus boven de westelijke horizon in het sterrenbeeld Tweelingen zien opkomen en zich bij Castor en Pollux zien voegen. Het drietal heldere objecten vormt een mooie configuratie, waarbij Venus het helderste stervormige object aan de hele westelijke nachthemel zal zijn.
Wie de zusterplaneet van de aarde ook de rest van de maand in de gaten houdt, zal haar op de avond van 6 juni op het hoogste punt aan de hemel zien staan. Daarna zal Venus weer langzaam naar de horizon afzakken. De planeet zal gedurende de maand ook steeds helderder en door een telescoop ook iets groter worden, waardoor ze goed is te observeren.
Trio met Praesepe – 16 juni
Op deze nacht flankeren de maan en Venus aan de westelijke nachthemel een van de mooiste verre objecten die er te zien zijn: de sterrenhoop Praesepe. Deze cluster van sterren schittert op zo’n 570 lichtjaar van de aarde en bevat minstens een paar honderd sterren over een afstand van 24 lichtjaar.
Op de zestiende staan de maan en Venus ongeveer acht booggraden van elkaar – minder dan de breedte van een vuist die op armlengte wordt gehouden – en deze glinsterende sterrengroep zal keurig tussen hen in komen te staan. Met twee kosmische leidraden aan weerszijden zal het niet moeilijk zijn de sterrenhoop met de verrekijker te vinden.
De maan en Leo – 17 juni
Bij het vallen van de avond vindt in het westen een fraaie ontmoeting plaats tussen de wassende maansikkel en de helderblauwe ster Regulus. Als een van de helderste sterren aan het firmament is Regulus de hoofdster van het sterrenbeeld Leo de Leeuw. Tijdens de volledige zonsverduistering van 21 augustus 2017 was de ster voor veel mensen te zien.
Over deze blauwe ster, die zich op ongeveer 79 lichtjaar van de aarde bevindt, werd onlangs bekend dat hij met een snelheid van 1.152.000 kilometer per uur rond zijn as draait. Met die snelheid zou je in minder dan een seconde van New York naar Washington DC vliegen.
Heldere Vesta – 19 juni
Het op één na grootste object in de asteroïdengordel komt op de negentiende officieel in oppositie te staan, wat betekent dat de asteroïde ten opzichte van de aarde tegenover de zon staat en de rest van het jaar zijn omvangrijkste en helderste aanblik zal geven.
De ruimterots met een doorsnede van 525 kilometer zal op deze nacht op een afstand van 170 miljoen kilometer van de aarde staan. Gelukkig voor nachtkijkers zal de heldere planeet Saturnus dienen als leidraad voor het opzoeken van Vesta, want hij staat slechts een paar booggraden onder de asteroïde. Vesta is gemakkelijk met een verrekijker te vinden, maar op een donkere locatie ver van stadslichten kun je dit hemellichaam ook met het blote oog spotten.
Wie een telescoop heeft, kan de asteroïde door het noordwestelijke gedeelte van het heldere sterrenbeeld Boogschutter zien glijden. Met een grotere telescoop (met een spiegel van minstens 10 inch) kunnen oplettende nachtkijkers misschien de onregelmatige vorm van Vesta ontwaren, en misschien zelfs vlekken op de oppervlakte van deze brok steen, variërend van geel tot roze.
Zonnewende – 21 juni
Op het noordelijk halfrond begint de zomer officieel met de zomerzonnewende, die om 12:07 op de ochtend van 21 juni plaatsvindt. Voor het zuidelijk halfrond betekent dit het begin van de winter.
Onze planeet kent seizoenen omdat de aardas enigszins uit het lood staat, zodat verschillende helften van de wereld in de loop van een jaar dichterbij of verder van de zon af komen te staan. Tijdens de zomer op het noordelijk halfrond is die zijde van de aarde richting de zon gekanteld, waardoor dat deel van de wereld kan genieten van langere dagen en hogere temperaturen. Ten zuiden van de evenaar is de aarde dan van de zon af gekanteld, waardoor de dagen korter zijn en de temperaturen lager liggen.
Het Latijnse woord voor zonnewende is ‘solstitium’, wat ‘zonnestilstand’ betekent en aangeeft dat de zon op de eerste dag van het nieuwe seizoen en de paar dagen daarna op één en dezelfde plek aan de horizon lijkt op te komen. Vanaf de zomerzonnewende beginnen de dagen op het noordelijk halfrond langzaam weer korter te worden, terwijl op het zuidelijk halfrond het tegenovergestelde gebeurt.
De maan en Jupiter – 23 juni
De grootste planeet van het zonnestelsel zal een paar weken in juni de nachthemel domineren, waarna hij een ontmoeting heeft met de enige natuurlijke maan van de aarde. Van 22 tot 24 juni kun je de bijna-volle maan kort na het plaatselijk vallen van de avond ongeveer halverwege de zuidelijke nachthemel naast Jupiter zien staan.
Jupiter komt in mei in oppositie te staan, waarna de gasreus in de loop van die maand in helderheid en omvang begint af te nemen. Toch heb je met een telescoop nog altijd een indrukwekkende blik op zijn Grote Rode Vlek en vier grote Galileïsche manen.
Saturnus op z’n best – 27 juni
Een hoogtepunt aan de nachthemel van juni is het moment waarop Saturnus zijn helderste en omvangrijkste verschijning in 2018 zal bereiken. De geringde planeet komt op de 27e in oppositie te staan, slechts een dag nadat hij de volle maan ontmoet, even ten noorden van het sterrenpatroon in de vorm van een ‘theepot’ binnen het sterrenbeeld Boogschutter. Vanwege het heldere schijnsel van de maan is Saturnus het best een paar weken vóór en na oppositie te bekijken.
Ook door kleine amateur-telescopen zal Saturnus zijn beroemde ringen tonen, die bijna 26 graden richting de aarde zijn gekanteld en dus prachtig zijn te zien. In deze configuratie heb je de beste kans om een paar fraaie kenmerken te spotten, zoals de donkere banden tussen de verschillende ringen en de kleuren van de poolkap.
Vergeet niet om zijn gevolg van zichtbare manen te bekijken, waaronder de omfloerste maan Titan, het met geisers bezaaide Enceladus en Mimas, soms wel de ‘Death Star’ genoemd vanwege zijn enorme en opvallende krater, die dit stuk rots doet denken aan de beroemde ster uit de Star Wars-films.
Veel kijkplezier!
Andrew Fazekas, de ‘Night Sky Guy’, schreef het boek Star Trek: The Official Guide to Our Universe.Volg hem op Twitter en Facebook.
