Kinderen spelen steeds minder buiten, zo blijkt uit een onderzoek van Jantje Beton. En dat is zorgelijk, aldus wetenschappers. Ongestructureerd buitenspelen stimuleert de ontwikkeling van denkvaardigheden, helpt kinderen hun emoties te reguleren en leert hen creatieve en sociale problemen op te lossen.

Cognitieve ontwikkeling

‘Kinderen die buiten mogen spelen zijn zelfstandiger en zelfredzamer,’ zegt Ellen Beate Hansen Sandseter, professor aan het Koningin Maud University College in Noorwegen. Ze voegt eraan toe dat ‘risicovol’ spel verband houdt met een hoger fysiek en mentaal welzijn, en dat kinderen die fysieke risico's nemen vaak beter worden in het inschatten van andere soorten risico.

Leestip: Eten meisjes als kind gezond? Dan worden ze later ongesteld – en dat heeft gezondheidsvoordelen

Dit soort spel werkt ook als een hersentraining, zegt Bridget Walsh, hoogleraar ontwikkelingspsychologie en gezinswetenschappen aan de University of Nevada (VS). Activiteiten zoals schommelen, rennen en springen helpen bij het reguleren van emotionele toestanden door lagere hersengebieden te activeren die gevoelig zijn voor ritme.

Ze versterken ook de paden in het hersengebied voor plannen en beslissingen en activeren tegelijkertijd de hippocampus, die ruimtelijke navigatie en geheugen ondersteunt. Volgens Sandseter bereiken kinderen tijdens buitenspelen hun grootste leerpotentieel. Onderzoek toont aan dat deze voordelen worden versterkt wanneer het spel plaatsvindt in een natuurlijke omgeving.

Potentiële uitdagingen

‘De natuur biedt een onbeperkt scala aan potentiële uitdagingen en nieuwe dingen om te ontdekken die geen enkele door de mens gemaakte structuur kan bieden,’ zegt ook Louise Chawla, emeritus hoogleraar aan het programma Environmental Design aan de University of Colorado Boulder (VS).

‘De natuur zit vol met ‘kan ik het’-activiteiten,’ vervolgt Chawla. ‘Kan ik deze steen optillen? In deze boom klimmen?’ Naarmate kinderen ouder worden, keren ze terug naar uitdagingen die ze eerder niet aankonden en pakken ze grotere uitdagingen aan.

Chawla voegt eraan toe dat spelen in de natuur vaak meer gericht is op samenwerking dan interacties op de speelplaats, omdat het groepsprojecten stimuleert, zoals forten bouwen of ‘koken’ met aarde en bloemen. Er ontstaan ​​conflicten, zegt ze, maar kinderen hebben een sterkere motivatie om ze op te lossen, waardoor ze communicatie- en samenwerkingsvaardigheden ontwikkelen die hen hun hele leven van pas komen.

Vaardigheden op jonge leeftijd

Hoewel het nooit te laat is om de natuur in te gaan, zegt Sandseter dat het meestal makkelijker is om deze vaardigheden vroeg te ontwikkelen, wanneer de hersenen er het meest ontvankelijk voor zijn. Chawla is het daarmee eens. ‘De eerste jaren zijn echt vormende jaren om je comfortabel en competent te voelen in de natuur.’

Leestip: Meisjes komen steeds vroeger in de puberteit: wat is de oorzaak?

Toch benadrukt Sandseter vaardigheid boven leeftijd: ‘Ik maak me meer zorgen over vaardigheden dan over leeftijd,’ zegt ze. ‘Een kind moet zich in zijn eigen tempo ontwikkelen en uitdagingen stap voor stap overwinnen, want dan leren ze hoe ze risico's kunnen inschatten en ermee om kunnen gaan binnen het niveau dat ze aankunnen.’ Deze ondersteunende aanpak helpt kinderen om veilig vooruitgang te boeken en tegelijkertijd hun grenzen te verleggen.

Welzijn van kinderen

Natuurlijke ervaringen in de kindertijd kunnen een levenslange impact hebben. In alle culturen – van Japans bosbaden tot de Scandinavische traditie van friluftsliv – erkennen samenlevingen dat tijd buiten doorbrengen het welzijn op elke leeftijd bevordert.

Leestip: Is schermtijd slecht voor kinderen? Niet altijd, zeggen experts

Een Amerikaans onderzoek uit 2024 toonde consistente verbeteringen in de stemming, activiteit en band met leeftijdsgenoten van leerlingen. Ook Zweedse onderzoekers vonden een verband tussen veel blootstelling aan natuur in de vroege kinderjaren en een 55 procent lager risico op psychiatrische stoornissen later.

‘Spelen in de natuur is niet alleen goed voor kinderen,’ zegt Chawla. ‘Het is goed voor de balans in de natuur. Mensen die als kind tijd in de natuur doorbrachten, zullen er als volwassene meer waarde aan hechten.’

Meer ontdekken? Krijg onbeperkt toegang tot National Geographic Premium en steun onze missie. Word vandaag nog lid!